
Mijn liefde voor het werk van Vladimir Nabokov is geen geheim. Via hem en zijn romans had ik al wel een en ander opgevangen over het lot van Russische vluchtelingen in West-Europa. Honderdduizenden Russen ontvluchtten Lenins hemel-op-aarde in de jaren 1920-1930 en overleefden in Berlijn en Parijs als statenlozen. Nabokov gaf Engelse les en tennisles om brood op de plank te krijgen, prinsen werden taxichauffeurs en officieren fabrieksarbeiders of dansers in kozakkenkoortjes.
Een paar weken geleden kreeg ik een boekenbon cadeau en in de boekhandel vond ik een nieuwe titel van Penguin Classics: Russian Emigré Short Stories From Bunin to Yakovsky. Nu lees ik me een nieuwe wereld in. Wat een talenten, wat een variatie, wat een kwaliteit. Deze bundel bevat alles: twee prachtige verhalen van Nabokov, uiteraard, maar ook geestige schetsen van de schrijfster Teffi, prozagedichten, reisverslagen, fantastische vertellingen, psychologisch drama, ontzetting en ontroering. Hoe is het mogelijk dat deze groep ontwortelde mensen in zulke harde omstandigheden zoveel schoonheid creëerde? Ik denk nu dat ik alles van Ivan Lukasz zou willen lezen, al is hij op het verhaal in deze bundel na nooit vertaald in het Frans of Engels en is er op het wereldwijde web nauwelijks informatie over hem te vinden. Zijn verhaal Een spikkeling van sterren is een van de mooiste die ik de afgelopen jaren onder ogen kreeg.
Yury Felsen stierf in 1943 in een concentratiekamp. “Maar sinds mijn kindertijd hebben dikke bladen papier met hun zachte witte glans, de lichte aanraking van een mooie zilveren pen, helderblauwe inkt en mijn eigen kalme handschrift mij haast fysiek geprikkeld en mij aangespoord om ijverig te werken, zoals de eerste warmte van de lente ons naar de liefde voert.”
Russian Emigré Short Stories from Bunin to Yanovsky, bezorgd door Bryan Karetnyk, Penguin Classics, 2017. (Het citaat van Yury Felsen komt uit het verhaal De terugkeer van verleden dingen, in het Engels vertaald door Ivan Juritz en Bryan Karetnyk en in het Nederlands omgezet door mij.)