Ik vond in mijn boekenkast een boek terug van een Syrische prins uit de twaalfde eeuw en ik schreef hem een brief. Een fragment:

“Toen ik studeerde, nam ik deel aan een literaire wedstrijd. Het is een mededeling die in uw smaak zou kunnen vallen, want u schreef tijdens uw negentigjarige leven (1095-1188) veel en graag: gedichten, een boek over “de resten van de woonsteden van geliefden”, De innovatie op het gebied van poëziekritiek, De kern op het gebied van goede omgangsvormen en een interessant Boek van de stok, dat ik graag ook in het Nederlands vertaald zou zien. Drie jaar nadat u ter wereld kwam, werd ver weg in Bermersheim Hildegard van Bingen geboren, die een van de belangrijkste schrijfsters van de westerse middeleeuwen zou worden. Of moslimvrouwen schreven in uw tijd, weet ik niet; men verneemt daar niet veel over, althans niet uit de pennen van moslimwoordvoerders die vandaag columns schrijven voor onze media. Hoe dan ook, ik won de derde prijs in de literaire wedstrijd en kreeg een boekenbon. Deze vormde een welkome aanvulling op mijn krappe studentenbudget en ik wist precies welk boek ik mij met die bon zou aanschaffen: het uwe, dat ik al geruime tijd in de boekhandel had bewonderd. Usama ibn Munqidh, Wat anders dan vechten en jagen? Memoires van een Syrisch edelman, vertaald uit het Arabisch door J.J. Witkam, uitgegeven in Amsterdam in 1986. Op 21 april 1987 verwierf ik uw boek, ik noteerde de datum zorgvuldig op de eerste bladzijde, en ik begon te lezen.”

Nu helemaal na te lezen in Rekto:verso.

Ik kreeg het boek cadeau in Oostduinkerke, voor Nieuwjaar. Huizinga, Herfsttij der middeleeuwen. Als student las ik niets liever dan dikke, klassieke turven. Onlangs nam ik het boek opnieuw uit de kast en ik herontdekte een gemarkeerde passage van lang geleden. ‘Aanschouw de portretten van Jan van Eyck. Hier is het spitse, zuinige gezicht van zijn vrouw. Daar is de strakke, morose aristocratenkop van Baudoin de Lannoy. Daar is de huiveringwekkend gesloten tronie van kanunnik Van der Paele. Daar is de ziekelijke gelatenheid van de Berlijnse Arnolfini, de Egyptische geheimzinnigheid van ‘Leal Souvenir’. In allen ligt het wonder van de tot de bodem gepeilde persoonlijkheid. Het is de diepste karakterschildering, die mogelijk is: gezien, onuitgesproken. Al ware Jan Van Eyck tevens de grootste dichter van zijn eeuw geweest, de geheimenis, die hij in het beeld openbaarde, zou hij in het woord niet hebben kunnen benaderen.’ Het verbaast me nu, dat ik daar toen al mee bezig was. Woord en beeld. Een woordkunstenaar als Rubens, een zwijgende schilder als Bruegel.

Pat Donnez interviewt me er zondag over in Berg en dal op Klara, vanaf 10 u. We hebben het ook over Suzanne Vega en Wannes Van de Velde.

J. Huizinga, Herfsttij der middeleeuwen. Studie over de levens- en gedachtenvormen der veertiende en vijftiende eeuw in Frankrijk en de Nederlanden, Groningen, 1984, p. 287.