Bij de Sint-Bavokerk in Boechout trof ik deze aardige sculptuur aan van een “letterkundige historicus”. Mogelijkerwijze ontbreekt er een komma in het opschrift. Het letterkundig werk van Jan Frans Willems ken ik niet, maar als historicus wist hij steeds de hand te leggen op bijzondere documenten. Merci dus, meneer Willems.
oud papier
Wrokkige prulpoëet
“Toen de ondraaglijk lijdende zieke de naam van de bespottelijke, wrokkige prulpoëet hoorde, vergat hij zijn brandende pijn en barstte in een onbedaarlijke schaterlach uit.” Kijk, zo blijken zelfs wrokkige prulpoëten hun palliatieve nut te hebben. Ik vind dit een mooie zin uit “Het hart van Tony Wandel”, het geestige sciencefictionverhaal van Georges Eekhoud (1854-1927). Het hart van de rechtschapen Tony Wandel belandt via transplantaties bij een hebberige bankier, een vijfderangs dichter en een wrede tsaar, en verandert hen in goede mensen. Katelyne De Vuyst vertaalde dit pareltje voor uitgeverij Voetnoot in 2013. Intussen schikte zij de kers op de taart, door Eekhouds schandaalroman Escal-Vigor voor het eerst in het Nederlands te vertalen. Ter voorbereiding van ons gesprek zaterdag grijp ik ook nog eens naar Eekhouds cultuurgeschiedenis van zijn geboortestad Antwerpen, Les libertins d’Anvers. “Antwerpen was altijd al de heidense stad van het Belgisch Kokanje.”
Oud Antwerpen
Zijn er nog Wereldtentoonstellingen? Ik weet het niet. Ik hoor mijn ouders vertellen over de Expo in Brussel in 1958 en nu lees ik over Antwerpen 1894 – toen de Antwerpse burgers het idee opvatten om een ideaal zestiende-eeuws Antwerpen te tonen aan de internationale bezoekers. Disneyland en Bokrijk avant la lettre, maar o, wat zou ik er graag hebben rondgelopen, in dat decor van mijn geliefde schilders Quinten Metsys, Mayken Coecke, Pieter Bruegel en Jacob De Backer. En dan nog het liefst in flatterend historisch kostuum. Oud Antwerpen bleef bewaard in foto’s, teksten en aquarellen. Sommige gebouwen overleven in het Buitenland in Bornem en Mevrouw Mayer Van den Bergh liet de gevel van het huis dat ze huurde in Oud-Antwerpen opnieuw bouwen voor het museum dat ze later schonk aan de stad. Huize De Drie Koningen in de Lange Gasthuisstraat.
M. Rooses, F. Van Kuyck, De wijk Oud Antwerpen in de Wereldtentoonstelling van 1894, Antwerpen, 1896.
Zie ook: Retroscoop
Bellone in Europa
De Vreede die den voorspoed baart,
Had lang de Europeaan bejegend,
Zyn landen voor den Kryg bewaard,
Zyn vleit met overvloed gezegend;
Als vrouw Belloon, met bloed bevlekt,
Haar streng beval van daar te wyken;
Wyl ze in Euroop het oorlog wekt,
Ontrustende de Koningkryken;
De Vreede, weerloos, houdt geen stand …
Een mooi oud boek ten geschenke krijgen is heerlijk. Ik voel het stevige papier onder mijn vingertoppen, ik vouw voorzichtig de geplooide illustraties en kaarten open, ik leer dat er in 1733 oorlog heerste in Europa en dat de Amsterdamse Kaart- en Boekverkoopers Reinier en Josua Ottens, voor aan op den Nieuwendyk, regelmatig katernen uitbrachten om nieuwsgierige lezers van het verloop der krijgsverrichtingen op de hoogte te houden. Non-fictie van hoog niveau. Er staan me weer mooie uren te wachten.
Bellone in Europa: vervattende een zaakelyke beschryvinge van den tegenwoordige oorlog. Met aanwyzinge der Vorsten, Volken, Landen en Steden; verçiert met Poëtische denkbeelden in Vaerzen en Prentverbeeldingen, te Amsterdam, By Reinier en Josua Ottens, in de Wereld-kaart, 1734. (Klik op de afbeelding voor een groter formaat.)
Joyce Royce
Vorige zaterdag had ik het genoegen herinneringen op te halen met antiquaar Hugo Boelaert. We spraken over de sixties in Vlaanderen – “zeg maar early seventies” -, en over de manieren waarop je als vroege hippie gekleineerd werd. Over de Dalai Lama, over een plein in Korea, over Kyoto, het verhaal van Genji en Wannes Van de Velde. Joyce Royce in de Lange Leemstraat in Antwerpen, in dat wonderlijke art-décogebouw; alweer een boekhandel die ik moet missen. Omdat goede dingen niet genoeg geprezen kunnen worden, vestig ik hier graag de aandacht op zijn blog, vol muzikaal, literair en topografisch erfgoed.
Bibliotheek
Zo. Ik bereid me voor op het congres van de Vlaamse Auteursvereniging morgen en verdiep me in de collectievorming bij openbare bibliotheken. Ik leer dat een marketingbureau uit Tilburg vele Vlaamse bibliotheken helpt om “klantgericht” te werken en dat sommige West-Vlaamse bibliotheken een eigen project hebben ontwikkeld om zich beter tot de klant te verhouden. “Terwijl de Oude Grieken met hun vragen terecht konden bij het orakel van Delphi, kan dat vandaag in de bibliotheek,” verneem ik op de website van dit Project Delphi. Enkele bibliotheken van grensgemeenten uit de provincies Antwerpen en Noord-Brabant hebben het mooie samenwerkingsverband Benebib opgericht, maar wanneer ik de link aanklik, kom ik op een Franstalige website terecht met aardappelrecepten en info over notaristarieven.
Wel, in elk geval leerde ik dit jaar dankzij de krant dat het in de kostbare antieke bibliotheken van Italië niet beter, ja veel slechter gaat.
Plotseling heb ik heimwee naar de goedgevulde bibliotheek van mijn tienerjaren, met Proust in vertaling en in het Frans op de rekken, net als Virginia Woolf, en de boeken van vele Vlaamse en Nederlandse auteurs uit heden en verleden. De bibliotheek van de Warande in Turnhout, in de jaren 1980. Welke bibliothecaris heeft daarvoor gezorgd? Ik neem alsnog mijn hoed af voor hem of haar. Dankzij het rijke aanbod van toen werd ik een koper en schrijfster van boeken. Een gretige jonge lezer in mijn huidige woonplaats Leuven vindt in de openbare bibliotheek slechts een filiaal van de commerciële boekhandel, zo vrees ik.
K. de Roo, Onderzoek naar de aanwezigheid van niet-mainstreamliteratuur in de openbare bibliotheken van Vlaanderen en Brussel, lic. verh., UGent, 2010-2011.
Verloren dochter
De postbode brengt een pakje. Ik open het en herken verwonderd het omslag. Na jaren en omzwervingen keert een verloren dochter terug naar mijn boekenrek. Een inscriptie leert me dat ik haar kocht bij het ongetwijfeld al lang verdwenen antiquariaat Romain in Gent, op 19 maart 1997. Vorige eeuw. Ik besluit niet over de vreselijke lengte van de tijd te prakkizeren, maar de verloren dochter tussen haar dierbaren te plaatsen. Het oorlogsdagboek, de biografie van Rosalie en Virginie, de biografie van Buysse, Buysses verhalenbundel Kerels en natuurdagboek Zomerleven, de roman Levensleer die tante en neef samen schreven (om beurten een hoofdstuk). Welkom thuis, uitstekende roman.
Linten
Herderinnen en nimfen in een oud sprookjesachtig Gallië kunnen maar één soort blauwe linten dragen, had Eric Rohmer goed begrepen. En soms treft men het juiste aristocratische blauw ook aan op de gemarmerde schutbladen van een boek.
Het boek: Perse, Satires, texte établi par A. Cartault, Parijs, 1920. Mogelijk een van mijn laatste vondsten in antiquariaat Procopius, dat eind deze maand de deuren sluit.
Hoe het zit!
Een hilarisch boek, deel 1 van deze trilogie: De wind waait weg…, door Margje Toonder, schoonzus van. Benarde oorlogsomstandigheden in Nederland, gelapte broeken, gestopte kousen, luchtalarm en voedseltekort; en een vrouw die er zich met humor door probeert te slaan. Delen 2 en 3 (geplande titels: En de wolken branden… ; Als de sterren zingen…) zijn helaas nooit verschenen.
Margje Toonder, De wind waait weg…, Strengholt, Amsterdam, 1942.
Post scriptum: een alerte lezeres wees me erop dat deel 2, En de wolken branden, wel degelijk is verschenen. Een andere alerte lezeres achterhaalde dat Margje Toonder naderhand beeldend kunstenaar is geworden.
Hydra-Matic
Op een oldtimerbeurs zijn verrassend veel boeken te koop. Zo geraakt men dan gecharmeerd door een informatiebrochure van General Motors. “In deze brochure wordt verklaard hoe de Hydra-Matic werkt en bediend wordt. Tevens worden verkoopargumenten gegeven, opdat de G.M. verkoper met de vereiste kennis van zaken zijn klanten zou kunnen overtuigen van de onmisbaarheid van de Hydra-Matic transmissie in een moderne automobiel.” Wie het Belgische verkeer kent, hoeft vermoedelijk niet meer overtuigd te worden.
Leen Huet 