De laatste vrouw

shelley

Het verraste me: een strip over Mary Shelley in de speciaalzaak. En een over haar man, de ultraromantische dichter Percy Bysshe Shelley. Ik kocht beide delen, ging naar huis, las en werd betoverd. De bedenkster van het monster van Frankenstein als hoofdpersoon! Met als supporting actor mijn geliefde Byron, en natuurlijk ook de wilde tiener Claire Clairmont. De lichte Franse tekenstijl van Daniel Casanave laat de personages recht wedervaren: zijn gracieuze, slimme Mary past bij de weinige portretten die van de schrijfster bewaard bleven. En het scenario van Daniel Vandermeulen getuigt van gedegen kennis van het onderwerp, sprookjesachtig verbeeld.

Ik durf te vermoeden dat Vandermeulen een paar goede biografieën van de Shelleys en Byron heeft gelezen, naast Mary’s dagboeken en haar minder bekende sciencefictionroman The Last Man uit 1826. The Last Man speelt zich af tussen de jaren 2073 en 2100 en gaat over een geheimzinnige epidemie die de mensheid in hoog tempo uitroeit – alsof Mary Shelley de Spaanse griep voorspelde, of iets nog veel ergers. Uiteindelijk blijft slechts één man in leven. Vandermeulen paste het verhaal vernuftig toe op de levens van de Shelleys en hun vriend Lord Byron in de jaren 1814- 1822. Lering én vermaak: je kunt zonder meer van de sfeer en het verhaal genieten, en dan lees je twee leuke strips. Misschien ben je daarna wel zo nieuwsgierig dat je je in de gedichten van Percy en Lord Byron en in Mary’s romans gaat verdiepen, als je je al niet stort op de filosofische werken van Mary’s vader en moeder: de radicale filosoof William Godwin en de filosofe-feministe Mary Wollstonecraft. Want met Mary Shelley klim je vanzelf in een van de boeiendste literaire stambomen van Engeland.

Een fragment uit mijn nieuwe aflevering voor Heldinnen, in november te lezen in Stripgids.

Koelbloedig

Elopement Journal van Percy en Mary Shelley, Bodleian Library, Oxford
Elopement Journal van Percy en Mary Shelley, Bodleian Library, Oxford

Men beweert vaak dat schrijvers onpraktisch zijn, maar het ingrijpen van Percy Bysshe Shelley toen zijn geliefde dreigde dood te bloeden na een miskraam, vervult me met bewondering. Hij redde op 16 juni 1822 Mary’s leven door haar op ijs te laten zitten, hetgeen de bloeding stelpte en het voortdurende bezwijmen tegenging. En nu vraag ik me af – was dit een geniale inval van de dichter, of was het een techniek die vaker werd gebruikt bij miskramen? Ik had er in elk geval nooit eerder over gehoord.
Zeventien jaar later schreef Mary Shelley hierover in haar dagboek: “Twee keer in mijn leven geloofde ik dat ik stervende was. Mijn ziel leefde hoewel mijn lichaamsfuncties wegdeemsterden, daardoor kon ik de dood in het gelaat zien – & ik vreesde niet. Integendeel. Mijn gevoelen, die eerste en gevaarlijkste keer, was – ik ga niet naar een nieuwe schepping – ik betreed geen nieuwe wetten. De God die deze mooie wereld heeft gemaakt, (& ik bevond me toen in Lerici omgeven door de prachtigste vormen van de zichtbare schepping) maakte degene die ik zal betreden – hier is schoonheid en liefde – daar ook – & ik voelde me alsof mijn geest, wanneer hij mijn lichaam verliet, zou ontvangen en gesteund worden door een weldadige en zachte kracht. Ik was niet bang – veeleer had ik geen actief verlangen – ik had een passieve tevredenheid in de dood – Of de aard van mijn ziekte – verzwakking door bloedverlies zonder pijn, deze zielsrust veroorzaakte kan ik niet zeggen – maar zo was het – en het had het gezegende gevolg dat ik sindsdien nooit meer bang ben geweest voor de dood.”

Mary Shelley, The Journals of Mary Shelley 1814-1844. Volume II: 1822-1844, Oxford, 1987, p. 562 (aantekening van 5 oktober 1839. Vertaald door LH).

Meisje

Haarlokken van Mary en Percy Bysshe Shelley. Bodleian Library, University of Oxford
Haarlokken van Mary en Percy Bysshe Shelley. Bodleian Library, University of Oxford

All the time she could command she spent in solitude. She would ramble to the most unfrequented places, and scale dangerous heights, that in those unvisited spots she might wrap herself in loneliness. Often she passed whole hours walking up and down the  paths of the woods; she wove garlands of flowers and ivy, or watched the
flickering of the shadows and glancing of the leaves; sometimes she sat
beside a stream, and as her thoughts paused, threw flowers or pebbles into
the waters, watching how those swam and these sank; or she would set afloat
boats formed of bark of trees or leaves, with a feather for a sail, and
intensely watch the navigation of her craft among the rapids and shallows
of the brook.

Mary Shelley, The Last Man, 1826

Mary Shelley met viooltjes

Portret van Mary Shelley (1797-1851)

Op 30 augustus verjaarde Mary Shelley, de filosofische bedenkster van Frankenstein en zijn monster (u raadt het, ik ben hopeloos met verjaardagen). Een vrouw aan wie we met zijn allen verrassend vitaal cultureel erfgoed danken. Zoals altijd is het boek anders en beter dan de films. Hier vindt u prachtig materiaal over de schrijfster, haar ouders en haar man, Percy Bysshe Shelley. Een schakingsdagboek, manuscripten van meesterwerken en brieven, haarlokken in een medaillon, een reisnécessaire – de romantiek in kort bestek.