Painting Treatments

behindbars

‘Els Nouwen is een schilder die de hedendaagse beeldenstroom niet afwijst maar ook niet passief ondergaat. Zij betreedt het strijdperk. Els Nouwen kiest beelden uit haar archief, meestal foto’s in oude tijdschriften, om als schilder, met olieverf, te onderzoeken wat dit gladde beeld wil. Is het een rechtstreekse voorstelling van de werkelijkheid? Zet een foto echt de tijd stil en legt ze geesten vast? Wat wil dit beeld, als beeld? Bijvoorbeeld een foto van spelende kinderen, of van een Amerikaanse president. “Wat wil dit beeld?”: ik citeer Els Nouwen hier letterlijk en deze vraag is voor mij een uiting van de integriteit, maar ook van het mysterieuze vakmanschap van de schilder. Els Nouwen denkt na over wat het beeld dat voor haar ligt, van haar vraagt, waarom het haar aanspreekt, en ze zet al haar kunde en kennis in om dat bloot te leggen. “Strategische intuïtie”, (de uitdrukking is opnieuw van haarzelf), bepaalt wat ze zal doen.’

Sta me toe u deze tentoonstelling aan te bevelen.

Daubigny

Maison Daubigny, Auvers-sur-Oise
Maison-atelier Daubigny, Auvers-sur-Oise

Charles-François Daubigny (1817-1878) leefde als God in Frankrijk: hij schilderde jarenlang de meest prachtige landschappen en kocht een bootje om rustig zijn geliefde rivieren te bevaren en nieuwe gezichtspunten te ontdekken. Wat wil een mens eigenlijk nog meer? De dochter van Daubigny leefde als de dochter van God in Frankrijk: haar vader beschilderde haar kamer met taferelen uit haar geliefde sprookjes en toen ze eenentwintig werd, voegde hij daar een fries met eenentwintig bloemenkransen aan toe. Ik vind het ontroerend. Lezend over de schilderschool van Barbizon kom ik overigens opnieuw Paul Huet (1803-1869) tegen, een naamgenoot die mooie Normandische landschappen vastlegde. Het zou niet slecht zijn om in zijn voetsporen te gaan zwerven. Tegelijkertijd doet al die openluchtschilderkunst de vraag rijzen: als schilders ons al zo lang attent maken op de schoonheid van het Europese landschap, waarom zijn we er dan toch zo slordig mee omgesprongen?

Luc Cromheecke en Bruno De Roover maakten een mooie strip over Daubigny en Van Gogh: De tuin van Daubigny. Nu in de boekhandel. Luc Cromheecke ontvangt maandag 10 oktober de Vlaamse Cultuurprijs in Bozar Brussel, waar ik een kleine causerie aan Daubigny wijd.

Mooi!

Meester van de vrouwelijke halffiguren, Drie musicerende dames, ca. 1530, Schloss Rohrau
Meester van de vrouwelijke halffiguren, Drie musicerende dames, ca. 1530, Schloss Rohrau

Wat zijn ze charmant wanneer je ze weer eens tegenkomt, de jongedames in de schilderijen van de Meester van de Vrouwelijke Halffiguren. Foto’s ogen wat vlak, de werkelijkheid is viever. Ze zijn prachtig gekleed, ze dragen mooie juwelen, ze spelen op luit en dwarsfluit en begeleiden een vriendin die een uitdagend liedje van de Franse hofdichter Clément Marot zingt:

Jouissance vous donnerai,

Mon ami, et vous mènerai

Là où prétend votre espérance…

Onderschat ze niet, deze dames. Nog tot eind deze maand te zien in het Museum Boymans van Beuningen. Van Bosch tot Bruegel.

Painting

els_nouwen_uitn_digi

Het belooft een boeiende tentoonstelling te worden. Fragment uit een tekst die ik schreef bij nieuw werk van Els Nouwen:

“Het zijn niet langer de schilders die onze onverzadigbare honger naar beelden stillen, dat doen nu de fotografen. Zij bepalen onze dagelijkse waarneming van de wereld en zelfs van fantasiewerelden. Kranten, tijdschriften, nieuwsuitzendingen, computerschermen krioelen van de beelden, die we lang niet allemaal aandachtig bekijken. Foto’s wekken vluchtige emoties op en kunnen misleiden en manipuleren. Dit interesseert de virtuoze schilder Els Nouwen. Haar intense omgang met de beeldenstroom die ons dagelijks overspoelt, resulteerde in een heilzaam wantrouwen. Wat is een beeld? Wat maakt een beeld in ons los? Waarom onthouden we sommige beelden, die op het eerste gezicht niet zo opvallend zijn, waarom blijven ze in ons geheugen haken? Dankzij haar meesterlijke techniek kan Els Nouwen de werkelijkheid even “realistisch” weergeven als een fotograaf, maar dit is niet waar het voor haar als schilder om draait. In haar werk vertrekt ze vanuit foto’s, die haar getroffen hebben, foto’s die zelf al verwijzen naar een omgang met beeldcultuur. Zo werd ze geboeid door een foto van een negentiende-eeuws schilderij in Washington dat werd verminkt door een geesteszieke. Ook een foto van kinderen die Indiaantje spelen met een vredespijp, resoneerde: de kinderen spelen dat ze indiaan zijn zoals de schilder een reenactor lijkt van de schilderkunst, maar de foto herinnert een kenner van de traditie ook aan een schilderij van Magritte, dat we voornamelijk kennen dankzij een stroom aan foto’s en reproducties.”

Wisselwerking

Elsnouwen

Heel vreemd: ik wilde de verf aanraken. Dat overkomt me niet vaak bij schilderijen. Maar in Ruimte Morguen zag ik de verf in korsten en pieken, in splinters en scherven boven op de virtuoze voorstellingen liggen. Eerst een technisch volmaakt schilderij schilderen, met taferelen die sinister, onschuldig of zwaar beladen zijn – dat is niet meteen duidelijk; dan enkele stappen afstand nemen, het resultaat bestuderen; vervolgens het penseel opnieuw in de verf dopen en een ongebreideld antwoord geven op al die virtuositeit. Het levert een bijzondere ervaring op, alsof je in chaos een verontrustend beeld ziet ontstaan en vergaan, alsof je in dezelfde kamer naar klassieke en experimentele muziek luistert, die elkaar toch wonderlijk voortstuwen.
De concentratie die deze schilderijen van me eisten, deed me goed. We worden dag in dag uit overvoerd met voorbijflitsende beelden, dan is het verhelderend om een half uur naar vier schilderijen aan een wand te kijken en hun kracht op het oog te laten inwerken. En ik beleefde het genoegen de kunstenares zelf over haar werk te horen spreken, nu eens terloops, dan weer met filosofische precisie. Vorige week de prenten van Hiëronymus Cock, aan wie ik geen vragen meer kan stellen, deze week Interference van Els Nouwen: veel om over na te denken.

Interference, in Ruimte Morguen, Waalse kaai 22, Antwerpen, tot 8 juni.