Dizzied with medievalist imaginings, in love with a falconer three hundred years dead…
Van zinnen kun je gelukkig worden. Zinnen over een havik en meneer White, de schrijver van het beduimelde pocketje over Gos de havik op mijn rek met jeugdboeken. “But White was desirous of a rite of passage. A proper knight’s vigil. And he needed to do it alone, man against man, as it were. Watching his hawk would be a privation, an ordeal, a test of his Word. He would not be cruel. But he would conquer both the hawk and himself in one fell swoop. ‘Man against bird,’ he wrote, ‘with God as an umpire, they had sat each other out for three thousand years.’ In this long vigil – White had six hours’ sleep in six days – the effects of extreme tiredness took their toll. Again and again, delirious from lack of sleep, sitting in the kitchen or standing in the lamplit barn, he lifted the fat and frightened hawk onto his fist, reciting it passages from Hamlet, Macbeth, Richard II, Othello, – ‘but the tragedy had to be kept out of the voice’ – and all the sonnets he could remember, whistling hymns to it, playing it Gilbert and Sullivan and Italian opera, and deciding, on reflection, that hawks like Shakespeare best.”
Een ridderwake. God als scheidsrechter. En al de sonnetten van Shakespeare beschikbaar in je hoofd, terwijl je een overvoede havik op je handschoen houdt. De wereld is intussen haast onbegrijpelijk veranderd. En toch leeft er nóg een vrouw die als meisje White las, en die tot overmaat van geluk echt een havik wilde trainen.

H. Macdonald, H is for Hawk, Londen, 2014.

Een mooie foto uit het Rubenshuis, ter gelegenheid van Rubens Privé. De jonge Rubens met zijn broer, Justus Lipius en Italiaanse vrienden, onder wie misschien wel Galileo Galilei.

Ooit was het werk eigendom van Lord Byron. Waar kocht de dichter het, schreef hij er over? Je kunt in elk geval zien waarom hij het in huis wilde hebben. Stijlvolle mannen in Italië; dat was ook zijn clubje.

Het gebeurt niet dikwijls, dat ik verwonderd en opgelucht kan denken: “Ik heb alle e-mails beantwoord”.
Nu de rest van de klussen nog. Papieren post, verjaardagskaarten, bibliotheekboeken, agenda, glasbak, telefoons, kledingkeuze, haar wassen. Grote schoonmaak?
En vervolgens het werk.

Ik heb altijd sympathie gehad voor Albert, Rubens’ oudste zoon. De opvolger zijn van zo’n beroemde vader, dat is zwaar. Zeker als je wat verlegen bent. Albert erfde niet zijn vaders talent, maar wel zijn verstand. Op zijn dertiende publiceerde hij al een mooi Latijns gedicht in een wetenschappelijk boek over munten. Paul Claes vertaalde het voor het eerst in het Nederlands, in onze biografie van Nicolaas Rockox. Albert werd een nauwgezette ambtenaar aan het hof in Brussel en een goede historicus, met slechts een paar kleine publicaties op zijn naam. Zoals zijn vader en andere mannen van zijn rang en stand zocht hij een leven lang extra houvast en troost in het stoïcisme van de antieke filosoof Seneca. Maar op 31 december 1656 schreef hij aan zijn vriend Nicolaas Heinsius: “Mijn enige zoon, een kind dat de beste hoop gaf, werd op het einde van juli laatstleden lichtelijk gebeten door een hond en vijftig dagen later werd hij door waterzucht aangetast, waarop hondsdolheid volgde en in weinig uren werd hij mij ontroofd. Door deze slag ben ik zodanig verpletterd dat ik nauwelijks tot bezinning komen kan. Ik smeek je, lach niet om deze zwakheid van mijn geest; ik meende dat ik tegen alle slagen bestand was door de lectuur van Seneca’s boeken… ” Een jaar later stierf hij van verdriet. Nee, Seneca maakt niet immuun, dat ondervond zijn vader ook al.

Een gelijkaardig portret van vader en zoon bevindt zich in het Rubenshuis.

Er zijn plaatsen die je kent, maar niet meteen verwacht te betreden. Rubens’ buitenverblijf in Elewijt is er een van. Wat een heerlijk kasteel kocht die man! En hij schilderde er mooie landschappen – le plat pays, jawel, maar badend in Italiaans licht.

Rubens werd eigenaar van het domein in 1635. In  september 1636 schreef hij aan zijn vriend Peiresc: “Maar om de waarheid te zeggen leef ik al enkele maanden teruggetrokken, buiten Antwerpen, op mijn landgoed ver van de hoofdwegen …Ik mag niet verzwijgen dat men hier veel antieke penningen vindt, meestal Antonijnse van brons en zilver.” De grond verborg dus ook nog eens archeologische schatten!

Geen beter oord om op een zachte lentedag de publicatie te vieren van vijf nieuwe boeken over Rubens’ kunst en die van zijn collega’s in de zeventiende eeuw. Een bijzondere studie van Corina Kleinert over Rubens als landschapschilder. Een nieuw deel van het Corpus Rubenianum, de catalogus van Rubens’ Verzameld Werk. Een biografie van Ludwig Burchard, de grondlegger van het Rubenianum in Antwerpen. Een studie over de landschapschilder Denijs Van Alsloot. En de bundel Facts & Feelings. Retracing Emotions of Artists 1600-1800, waaraan ik een bijdrage leverde over Rubens’ brieven.

Citaat uit: P.P. Rubens, Brieven, Bezorgd door L. Huet, Antwerpen, 2014, p. 349-350. De nieuwe boeken zijn te koop bij Brepols en/of het Rubenianum in Antwerpen. Het kasteel staat eveneens te koop.
Foto via Inventaris Onroerend Erfgoed

Omdat er nog maar drie dagen voor mecenaat overblijven, vestig ik graag nog eens uw aandacht op de nakende tentoonstelling in Rome: I Belgi. Barbari e Poeti.

(Aanvulling op 11 maart, 19.15 u: de catalogus is gefinancierd, prachtig nieuws. Dank!)

In mei opent een belangrijke tentoonstelling van Belgische kunst in Rome. Ik had de eer mee te werken aan de catalogus, met bedenkingen over Bosch, Bruegel, Lombard en Rubens, en deel dus graag deze oproep tot crowdfunding van de drukkosten: http://www.kisskissbankbank.com/catalogue-d-exposition-i-belgi-barbari-e-poeti?ref=started.

Dank voor uw aandacht!