De slaapkamer blijft ijskoud. De wind snijdt uit het oosten. Elk ensemble van kleding vereist op dit platteland een fundering van ski-ondergoed, zo goed mogelijk verborgen. Maar de sneeuwklokjes versagen niet. Zij versagen nooit. En na de eerste schok van vreugde zie je nog meer.

Het stille werk van Gwen John heb ik altijd mooi gevonden.

Snuisterend in mijn boekenkast vond ik het enige boek terug dat ik over de kunstenares en haar werk bezit. Mijn moeder schonk het mij in Londen in 1998. We kochten het, volgens een ingesloten papiertje, bij Shipley, Specialist Art Booksellers, 70 Charing Cross Road. Nogmaals dank, lieve M.!

Vele kunstenaars hebben lezende en studerende vrouwen op een mooie manier afgebeeld. Niemand, denk ik, slaagde erin zulk een gevoel van rust te scheppen als Gwen John. Hier portretteerde ze haar toekomstige schoonzus Dorelia McNeill.

Lezende vrouwen, of de ingetogen sfeer van het lezen, waren belangrijk voor Gwen John. Geen wonder dat ik in dat jaar een ander schilderij van haar koos voor het omslag van Oud Papier.

Zo’n mooie besneeuwde ochtend had ik in deze drassige winter niet verwacht. Ik trek mijn Oxfam-hippie-schapenjas aan en mijn rubberlaarzen. Ik blijf op het tuinpad wandelen om de krokante helderwitte laag met haar lila schaduwen niet te beschadigen. Ik zie sporen van reeënhoefjes. Het vuurwerk van de bloeiende toverhazelaar, lievelingsstruik van mijn vader, is besneeuwd en beijzeld: ik ruik zijn subtiele parfum van ver.

Het loont om oud papier niet zomaar weg te gooien. Ik open een boek van de kunsthistoricus Max Rooses uit 1900, over Antoon Van Dyck en zie, op de eerste bladzijde is het al raak. Dat vond ik altijd het mooie aan geesteswetenschappen: hoewel er vorderingen worden gemaakt en nieuwe feiten en inzichten aan het licht komen, blijft ook de geschiedenis van die wetenschappen zelf rijk en vruchtbaar.

“Hij was een man van gevoel, meer dan van kracht; hij liet velerlei invloeden op zich inwerken zonder grooten weerstand te bieden, zou men zeggen; maar zijne weekere geaardheid en zijn kiesche smaak gingen niet verloren onder de machtige indrukken, die hij van de grote voorgangers ontving; hij ontgroeide eerder dan hij zich ontworstelde aan hun geweld, en gelouterd en gerijpt uitte hij zich in immer wassende zelfstandigheid. Hij is een Antwerpenaar van het zuiverste bloed, verliefd gelijk al de kunstenaars zijner stad op het fraaie, het zwierige, het glansende; maar hij overtreft hen allen door zijne ingenomenheid met het voorname, het bevallige, het teedere, door de gevoeligheid van zijn gemoed en de hooge onderscheiding van zijn trant. Hij levert het klinkendste protest tegen de bestempeling van dorperheid en nuchterheid, onzen landaard zoo vaak aangewreven.”

Max Rooses, Vijftig meesterwerken van Antoon Van Dyck, 1900, Antwerpen, p. 1.

Opzoekingswerk voor een boek is bijzonder leuk wanneer je oude artikeltjes van je eigen grootvader mag herlezen.

‘Ik sta steeds in bewondering bij onze oude Kempische jagers, met hun flink afgerichte honden die altijd typische korte en kordate namen dragen als Tor, Snep, Jank, Brak, Djan enzovoort. Me dunkt dat die eenlettergreepse namen heel wat meer kracht bijzetten en heel anders klinken dan Moustache of Mormiche of iets dergelijks. Zo heb ik wel eens een hond gekend die luisterde naar de naam van Scipion l’africain (de eigenaar van dat wonderbeest is later krankzinnig gestorven, hetgeen me niet verwonderd heeft…)’ (Nemrod, De Jachttribuun, 1948)

Alweer verloren maandag! De uiterste datum om het Kempense kerstseizoen op te rekken. Nu is het echt genoeg geweest. Er staan worstenbroden en mogelijk ook appelbollen op het menu. En op deze verloren maandag vier ik ook de tiende verjaardag van dit logboek. Met een foto van de laatste kersttafel in ons traditionele gezelschap van vijf: in 2019.

Misschien leven schrijvers altijd in een soort lockdown, ik heb in elk geval geen moeite met afzondering op het platteland en een serener levensritme. Maar dankzij de blog kan ik contact houden met lezers en belangstellenden die wel eens willen zien welke kruimels er week na week van de tafel vallen. Merci, dierbare aanwezigen.

6 januari 1949. Mijn vader (de lange jongen met tulband, tweede van rechts vooraan) en zijn broer (uiterst links, zelfde rij) zingen samen met vrienden Driekoningenliederen voor het goede doel in Wortel. Het goede doel was wellicht het missiewerk van zijn oom Leopold Huet in Congo. Pater Leopold met zijn zwarte hoed staat achteraan. Hij bezocht zijn familie in België voor de eerste keer sinds hij in de jaren 1930 naar Congo vertrok.

Vandaag vond ik voor het vijfde jaar op rij de boon in de Driekoningentaart en droeg ik even de papieren kroon. Ik kan alleen niet meer naar mijn vader telefoneren om over dit lustrum te vertellen.

Dit jaar verloor mijn moeder haar echtgenoot en ik mijn vader. We begroeven hem op Paaszaterdag, samen met negen genodigden.

Intussen leerden wij ook de wereld van het woonzorgcentrum kennen.

Vandaag kwam er goed nieuws. Dankzij de inspanningen van alle bewoners, personeelsleden en bezoekers, is het woonzorgcentrum al maandenlang covid-vrij en kan weldra de vaccinatie beginnen.

Daarom wil ik dit jaar 2020 vanavond om klokslag 20. 20 uur met een lichter hart uitwuiven en luisteren naar de luidende klokken van de kerk waar wij afscheid namen van mijn vader. (Hopelijk hoor ik ze, helemaal aan de rand van het dorp.) En daarom wil ik het glas heffen op mijn lieve moeder en de andere moedige bewoners van het Binnenhof, en op de hard werkende en voorzichtige personeelsleden die hen omringen. Dank.

Een koerier bracht vandaag een lang verwacht boek: The Bruegel Succes Story. In 2018 kon ik op het gelijknamige Bruegelsymposium in Brussel mijn visie op Dulle Griet uiteen zetten, een fijne ervaring. De Papers zijn er nu, oogst op de valreep van 2020. Onder de kerstboom schikte ik de verwante boeken samen. De bijdrage aan het symposium, de biografie van Bruegel, de vertaling van Lampsonius die ik dit jaar samen met Paul Claes mocht publiceren; en de verhalen over Bruegels vrouw en Bruegels mentor, De man van haar leven en Mevrouw Renaissance. Voor mij de ideale wisselwerking tussen wetenschap en verbeelding.