Om de heruitgave van Oud Papier te vieren, (en het feit dat ik een kwarteeuw schrijver ben), bied ik enkele bijzondere boeken uit mijn verzameling aan via De Slegte in Antwerpen. Derde in de reeks: Litterarische fantasien en kritieken van Conrad Busken Huet, de volledige set in mooie blauwe stofomslag. Een verzekering tegen verveling. Leer P.C. Hooft weer beter kennen dankzij het versje Mijn lieve lichte Leonoor,/ ik en hield u daar niet voor….. Geniet van de omschrijving die Poot bedacht voor zijn drankzucht: natte kelderstuipen. En nu Napoleon herdacht wordt, kunt u nalezen wat Huet vond van de geschriften van Napoleons bekende tegenstandster, Mme de Staël. Nog mooier: hoe las een tijdgenoot de boeken van George Eliot? Tijgergenoegens. Wat anders?
“Ella vulde de glazen nog eens met witte en rode wijn. Het licht gleed erdoor en maakte schaduwen van zuivere kleur op het intussen bevlekte damast. Zo was overdag het licht door de glasramen geschoven – nergens waren de kleuren vermengd met zwart of grijs, er was alleen kleur in kleur gezet en op de grijze vloer vielen poelen van goud en wijn en most en zuiver kobalt. In het raam van de pelgrimstocht beklom een mens een bergpad – op de voet gevolgd door een beschermende figuur in een mantel, met gezicht, handen en voeten van licht. Rood en paars tekenden hun beweging en de wereld rondom. Waren zij Tobias en de engel, of Dante en zijn wijze gids in het duistere woud, in de hel, in het vagevuur?
Aan de kleur viel niets toe te voegen. In onze geesten straalden de ramen ver weg in de nacht, gloeide de kerk van binnenuit en wierp zij, een vuurtoren, haar schijnsel over onze gedachten en onze tafel.”
Vandaag droegen wij mijn oom Raph Huet ten grave, in de Sint-Jan-de-Doperkerk in Wortel. Hij maakte in 1994 glasramen voor de kerk van S. Maria degli Angeli in Feltre. Over het feest na de inwijding schreef ik later het verhaal Kleur, opgenomen in De Kunstkamer. Nu ik het herlees, word ik gegrepen door het verlangen om naar Feltre te reizen en de glasramen opnieuw te zien. In de kerk zal ik ook de grafsteen vinden van de opdrachtgever voor deze kunstwerken, de legendarische Don Giulio Perotto.
Om de herdruk van Oud Papier te vieren, verkoop ik enkele bijzondere boeken uit mijn verzameling via De Slegte. Tweede in de reeks: Pierre-Daniel Huet, Huetiana, Parijs, 1722 (eerste druk). Ja, het was leuk om een naamgenoot te ontdekken die een boekje schreef met de titel Huetiana. En later was het nog leuker om later onverwacht zijn grafsteen te vinden in de kerk Saint-Paul in Parijs, en me daar plotseling verankerd te voelen. Het leukste was misschien om te lezen hoe M. Huet zijn naam speels afleidde van de Oud-Griekse titel voor Zeus de Regenbrenger.
Bij het boekje voeg ik een kort essay dat ik ooit voor De Morgen schreef. Hieronder een fragment daaruit.
“Toeval bestaat niet,” beweert een vriend van me, en ik was opnieuw geneigd hem te geloven toen ik op een rek, tussen gelijkende en weinig opvallende banden, een boekje ontdekte van een naamgenoot. Deze naamgenoot leefde tussen 1630 en 1721 in Frankrijk; hij maakte dus zowel de tijd van de Zonnekoning mee als de rococo. De inleiding van het boekje, door de Parijse uitgever Jacques Etienne, beloofde veel goeds. “Als men in overweging wil nemen dat M. Huet eenennegentig jaar geleefd heeft, op enkele dagen na; dat hij zich van in zijn vroegste kindertijd aan de studie wijdde; dat hij bijna altijd geheel kon beschikken over zijn tijd; dat hij bijna altijd een uitstekende gezondheid genoot; dat hij zich bij het opstaan, bij het slapengaan en tijdens de maaltijden liet voorlezen door zijn personeel; dat samengevat, en om zijn eigen uitdrukking te gebruiken, ‘noch het vuur van de jeugd, noch de beslommering van zaken, noch de verscheidenheid aan verplichtingen, noch het gezelschap van zijn gelijken of de last van de maatschappij die ontembare liefde voor geleerdheid heeft kunnen milderen die hem altijd bezeten heeft’; dan denk ik dat men hieruit het besluit kan trekken dat M. Huet van alle mensen die ooit leefden, degene is die het meest gestudeerd heeft.”
Geen wonder dus dat minstens drie Franse families deze bisschop opeisen als een sieraad voor hun stamboom – de duurste kerstbal uit de doos; en allemaal even vruchteloos, vermoed ik, want de kamergeleerde had duidelijk geen behoefte aan nakomelingen (hij werd pas priester op zijn zesenveertigste), en zijn drie zusters konden zijn naam niet doorgeven – zodat het boekje in mijn hand een heel tastbare erfgenaam werd.”
Voor inlichtingen kunt u zich wenden tot De Slegte in Antwerpen.
Om de herdruk van Oud Papier te vieren, verkoop ik enkele bijzondere boeken uit mijn privé-verzameling bij De Slegte in Antwerpen.
Eerste in de reeks: Kinderlust, het avant-garde kinderboek uit 1923, met frisse versjes van Jan Peeters en schitterende modernistische illustraties van Floris Jespers. Ik vond het boek aan een kraampje op een tuinbeurs die mijn ouders in hun tuin organiseerden. Tijdens de gelukkigste jaren die ze in hun huis doorbrachten, eind vorige eeuw. De rozenstruiken die ik bij die gelegenheid ook kocht, bloeien nog altijd ter plaatse: Leonardo da Vinci, Snow White.
Voor inlichtingen, gelieve contact op te nemen met De Slegte in Antwerpen.
Detail uit: Fede Galizia, Noli me tangere, 1616, Pinacoteca, Brera
Kun je hierin de hand van een vrouwelijke kunstenaar herkennen? Misschien omdat ze Christus zo mooi weergeeft. Als een serene blonde god. Maar mannelijke kunstenaars zochten ook met kennersogen naar de mooiste modellen voor de Christusfiguur: Leonardo da Vinci en Peter Paul Rubens, bijvoorbeeld.
“Teruggekeerd in Sicilië schilderde Antonello panelen van verrassend hoog niveau, verspreid in kerken en kloosters over het hele eiland. Ze waren en zijn de roem van Sicilië, en Bruegel zal ze met belangstelling hebben bestudeerd. De vreemde kronkels van kunsthandel en tijd zorgden ervoor dat een van Antonello’s schilderijen nu in het Koninklijk Museum van Antwerpen hangt: een Kruisiging van Christus, afgebeeld voor een landschap dat zo weids en delicaat is als een vergezicht van Bruegel, en met twee gefolterde moordenaars die evengoed aan Bruegels galgen of takken konden hangen.” (L. Huet, Bruegel, de biografie, p.144.)
We hebben met man en macht gesnoeid in de ouderlijke tuin, en van het snoeiafval takkenwallen gebouwd. Nu zie ik hoe een vergeten knol onder een takkenwal toch de weg naar het licht gevonden heeft. En hoe de stengel zich heeft gestrekt en gestrekt om de bloem naar licht en lucht te brengen.
Luca Signorelli, Dante Alighieri, Kathedraal van Orvieto
De dichte menigte, de martelingen
Die ik moest aanzien, deden mij steeds weer
Tranen van deernis in de ogen springen.
Aldus Dante in Canto 29 van zijn Helletocht. Zijn woorden passen bij de herdenking van de aanslagen op Brussel in 2016. Een vader horen spreken die twee kinderen verloor, dat is aangrijpend. Hem horen zeggen dat de overlevende slachtoffers nog steeds wachten op een passend statuut dat hun het leven zou vergemakkelijken, vind ik beschamend. Belgisch broddelwerk zonder weerga.
En de angst heeft zich diep in onze maatschappij genesteld. Dit jaar herdenken wij ook de zevenhonderdste verjaardag van de dood van een grote Europese dichter: Dante Alighieri. Zaterdag hoorde ik in Interne Keuken de jonge vertaalster aan het woord van het boek dat Dante schreef over zijn tocht door de hel. Zij vertelde boeiend, maar gaf ook grif toe dat na de onthoofding van Samuel Paty in Frankrijk er een ‘gespannenheid’ ontstond in de uitgeverij. ‘Om een grote bevolkingsgroep niet voor het hoofd te stoten’, had men beslist om de naam van een personage dat Dante in de hel ontmoet, weg te laten. Dit personage is Mohammed, gevangen in de kring voor mensen die verdeeldheid zaaiden. Het is een voorbeeld van wat Salman Rushdie zou noemen: angst vermomd als respect. Overigens is het geen respect, want men gaat er met deze ingreep vanuit dat Europese moslims die zich in de Europese literatuur verdiepen, gespeend zijn van ieder historisch perspectief en ieder besef van diversiteit; dat zij alleen maar woedend zullen reageren op deze vermelding van hun profeet.
Het Franse schoolmeisje dat de hetze tegen Samuel Paty begon, heeft intussen toegegeven dat ze over hem heeft gelogen tegen haar vader. Ze wordt vervolgd voor laster.
(Ik raadpleegde de vertaling van Dante die ik al in huis had, deze van Ike Cialona en Peter Verstegen. Wat mij altijd ontroert in Dante’s reisverslag, is het medeleven dat hij voelt met de zielen die hij ontmoet, en de hoffelijke gesprekken die hij met hen voert. Zo ook met Mohammed.)
Een jaar geleden kwam ik op het web een glasraampje van mijn oudoom Jan Huet tegen. Ik kocht het en toonde het aan mijn ouders op deze, haar feestdag. ‘Ze is de patrones van de herbergiers, reizigers en weggebruikers,’ zei ik, ‘ze past hier dus.’ Er is sprake van Sint-Geertensminne, een heildronk op reizigers, voor een behouden aankomst. Die heildronk werd later ook uitgebracht op de zielen van de doden. Mijn vader hield van de smirrels die rond Gertrudis fladderen. Mijn moeder vindt de margrieten mooi. Laat Gertrudis nog maar even het licht in de keuken doen flonkeren.
