Nicolaas Rockox (1560-1640) groeide op in de woeligste periode van de zestiende eeuw. Zijn hele leven kende hij oorlog. Toch deed hij de stad heropleven na de herovering van Antwerpen door Alexander Farnese. Rockox werd negen maal burgemeester van Antwerpen. Hij steunde Rubens en Van Dyck en verwierf een privékunstverzameling die haar weerga niet kende.

Kunsthistorici Leen Huet en Jan Grieten brengen in dit boek de tijd van Rockox tot leven.  Ze belichten de problemen van godsdienstige strijd en burgeroorlog die na decennia van geweld leidden tot een moeizame, pragmatische verdraagzaamheid. Ze herscheppen de sfeer van humanistische vriendschap en culturele uitwisseling in Rockox’ huis De Gulden Rinck in de Keizerstraat, nu het Museum Rockoxhuis.

Fragment

Wat wel vaststaat, is dat Rockox, zoals bijna iedereen van zijn generatie, van zeer dichtbij vertrouwd was met religieuze dissidentie en diversiteit. Om te beginnen was zijn echtgenote Adriana Perez van sefardisch-joodse afkomst, hoewel haar familie al enkele generaties katholiek was. Haar oom Marcos Perez was de leider van de Antwerpse calvinisten, in zijn huis werd het rekwest van drie miljoen opgesteld, waarmee men bij de immer in geldnood zittende Filips II de godsdienstvrede wilde afkopen. Hoezeer een familie verscheurd kon raken, blijkt uit de onverkwikkelijke geschiedenis van Luisa, het dochtertje van Marcos Perez. Het kind werd geheel tegen de wil van de ouders in door haar oom Luis Perez katholiek herdoopt, wat tot een bitse broederstrijd leidde die voor de rechtbank werd uitgevochten. Rockox’ eigen oom en peter, Claes Rockox, werd luthers, maar raakte door een inspirerende preek weer op het rechte pad. De boegbeelden van het Antwerpse humanisme, naar wie de jonge student Rockox opzag, waren allerminst orthodoxe katholieken.

Pers

• Beluister hier het interview met Leen Huet en Jan Grieten door Heidi Lenaerts op Babel (Klara).
• Bekijk hier het interview met Leen Huet en Jan Grieten op Onder cover (26 oktober 2010), de boekenrubriek van ATV.
• Nicolaas Rockox was de boekentip van Chantal Pattyn voor regeringsonderhandelaars Elio Di Rupo en Bart De Wever.

“Huizinga zou Nicolaas Rockox 1560-1640 – burgemeester van de Gouden Eeuw, wellicht een formidabel boek hebben gevonden. […] Een rijk, caleidoscopisch beeld van een stad in turbulente tijden.” Toon Horsten in De Standaard, 10/12/2010

“Nicolaas Rockox is een absolute aanrader omdat Leen Huet en Jan Grieten een tijdperk tot leven wekken, zoals Rubens vlees van een marmeren beeld kon maken.” Eric Rinckhout in De Morgen, 12/1/2011

“Het mooie is evenwel dat juist deze terughoudendheid van de biografen ons het beeld oplevert van de man die Rockox heel goed kan zijn geweest: een veelzijdige hard werkende notabele die meer door zijn daden dan door zijn woorden opviel, meer de man achter de schermen dan de man vooraan op het podium. Op de kaft van het boek staat hij op een tekening die Antoon Van Dyck van hem maakte: sereen, ernstig, met de hand op een buste van Minerva, godin van de wijsheid – een eigenschap die blijkens de tekening en de biografie vooral vereist dat de ware wijze ook zijn mond weet te houden. Een echte Antwerpenaar, quoi: ook het verleden kan best ironisch zijn.” Jürgen Pieters in Ons Erfdeel, november 2011.

A reader’s thoughts on the book, in English: ‘The evocative power of this book is in fact astonishing – “enlivening what otherwise would [have remained] dead”(7). Very concrete details make one feel as if one gets a peek at daily life as it was. Well chosen extracts from documents & letters let one read over the shoulder of the local citizens, judges, poets, priests, … The political twists & turns of the time are commented using quotes of the best historians. And the book allows one to savour the courteous, even affectionate, exchanges between the leading humanist intellectuals of those days, so much so that one ends up feeling their privileged contemporary when looking at the pictures of the paintings they ordered.

And, at times, there’s also a glimpse of the authors themselves, assiduous & sensitive historians-biographers plunging into yet another musty archive to uncover documents shedding light on their subject. One may even catch them musing, not without melancholy, about the vanity of some family-archives, which tirelessly document names & titles & possessions & litigations & marks of honour, without however having kept the slightest trace of a personal thought …’ (Frivolous Fragments, April 2011)

Leen Huet & Jan Grieten, Nicolaas Rockox 1560-1640. Burgemeester van de Gouden Eeuw, Meulenhoff | Manteau, Antwerpen, 2010.