Herodias en Salome

Salome op het Sint-Jansaltaar van Quinten Metsys

“Zelf immers heeft Herodes mensen uitgezonden, Johannes laten grijpen en hem gebonden onder bewaking gezet, vanwege Herodias, de vrouw van zijn broer Filippus, omdat hij haar gehuwd heeft. Want Johannes heeft steeds tot Herodes gezegd: dat mág u niet, de vrouw van uw broer hebben! Herodias had het op hem gemunt en wilde hem ter dood brengen, en kón het niet; want Herodes had ontzag voor Johannes; hij besefte dat hij een rechtvaardig en heilig man was, en beschermde hem; als hij hem hoorde, was hij altijd hevig in verlegenheid, en toch hoorde hij hem gaarne. Maar op een gunstige dag geschiedt het dat Herodes voor zijn verjaardag een maaltijd klaarmaakt voor zijn grootsten, de oversten over duizend en de eersten van Galilea, en als haar dochter, die van Herodias, binnenkomt en danst, behaagt zij Herodes en die met hem aanliggen. De koning zegt tot het meisje: vraag mij wat je wilt, en ik zal het je geven! En hij bezweert haar: wat je ook vraagt zal ik je geven, ‘tot de helft van mijn koninkrijk’! Zij gaat naar buiten en zegt tot haar moeder: wat zal ik vragen? En die zegt: het hoofd van Johannes de Doper! Zij gaat meteen weer met haast naar binnen, naar de koning, en stelt haar vraag; ze zegt: ik wil dat u mij onmiddellijk geeft, op een bord, het hoofd van Johannes de Doper! De koning wordt zeer bedroefd, maar vanwege zijn bezweringen en hen die aanliggen, wil hij haar niet afwijzen. Meteen zendt de koning een lijfwacht uit en draagt hem op om zijn hoofd te brengen. Die gaat weg en onthoofdt hem in de bewaking; hij brengt zijn hoofd binnen op een bord en geeft het aan het meisje, en het meisje geeft het aan haar moeder.” Met deze woorden herdacht de evangelist Marcus in de eerste eeuw na Christus de dood van Johannes de Doper. Enkele decennia later vermeldde de Joodse historicus Flavius Josephus terloops de naam van het dansende meisje: Salome. Hij wist ook te vertellen dat zij tweemaal huwde, telkens met een neef of oom uit de gecompliceerde dynastie der Herodianen, en in haar tweede huwelijk drie zonen kreeg. De kerkvaders leverden tal van commentaren op de lotgevallen van Johannes de Doper, de laatste profeet en eerste martelaar, een van de belangrijkste schakels tussen het Oude en het Nieuwe Testament.
Schilders zagen de mogelijkheden van dit bijzondere verhaal: een wrede koningin en prinses in een weelderige exotische omgeving; een rijk geklede jonge vrouw met het hoofd van een man op een schotel. De verleidelijke Salome pronkt op vele schilderijen als een boosaardige tegenhangster van de oudtestamentische heldin Judith, die uit vaderlandsliefde het hoofd van de veldheer Holofernes afhakte. Inwoners van Antwerpen kunnen in hun kathedraal een van de mooiste voorstellingen van de gebeurtenissen bewonderen. Omstreeks 1511 schilderde Quinten Metsys hoe Salome, aandoenlijk jong, het hoofd van Johannes toont aan Herodes en Herodias.  Dit tafereel alleen al zou volstaan om te bewijzen dat Metsys een grotere kunstenaar was dan de zoveel bekendere Leonardo Da Vinci: het tevreden lachje van Herodias, de glans van de transparante stof over het kostbare brokaat van Salomes rok zijn onvergetelijke details.

Met een kleine wandeling kunnen diezelfde inwoners van Antwerpen nu een veelgelaagde kunstervaring scheppen: vanavond gaat er in de Vlaamse Opera Massenets Hérodiade in première. Het mooiste beeld, een belangrijke componist, en de emotionele storm die een opera altijd met zich meebrengt.

2 gedachtes over “Herodias en Salome

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Twitter-afbeelding

Je reageert onder je Twitter account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s