Na hun politieke loopbaan verzamelen sommige politici aantrekkelijk vergoede bestuursmandaten. Het systeem is zo oud als de straat. Een zestiende-eeuwse carrièregeestelijke, Maximilien Morillon, kreeg van zijn collega’s de bijnaam duplex a, b, c ofwel Tweemaal-het-Alfabet. Daarmee bedoelden ze dat hij tweemaal zoveel prebenden vergaard had als er letters zijn in het alfabet.
Op zoek naar informatie over de Belgische economische situatie in de jaren 1930 stuitte ik op een interessante thesis over het conflict tussen Paul Van Zeeland en Gustaaf Sap.
“In 1956 maakte Van Zeeland zijn afscheid aan de Belgische politiek bekend. Als reden gaf hij op dat zijn vele werk hem verplichtte een keuze te maken. Hij meende nuttiger te zijn op het internationale vlak. De echte drijfveer achter zijn ontslag was evenwel zijn wens om een goedbetaalde en invloedrijke positie te bekleden in de zakenwereld, teneinde de toekomst voor zijn kinderen en kleinkinderen veilig te stellen.” Afstammelingen als alibi voor hebzucht?
Hendrik De Man typeerde Van Zeeland eveneens raak: “Hij verlangde veel minder het bestaande regime te veranderen dan in dit regime het toppunt van glorie te bereiken. In zijn ingewortelde conformisme en, laat het ons maar uitspreken, in zijn aangeboren snobisme, moet de diepe oorzaak gezocht worden van zijn politieke zwakheid. […] Deze bank-alchemist, die de broosheid van alle financieele macht doorzag, aanbad het gouden kalf en schepte in het geld winnen het dubbel plezier van een voldaan verwervingsinstinct en een geslaagde intellectueele operatie. Het befaamde simili-renaissance kasteel dat hij te Boschvoorde bewoonde, in een decor van ‘antiquiteiten’ voor haastige klanten, liet zijn banale opvatting van sociaal en wereldsch succes onbarmhartig uitkomen.”

Met enige verbazing las ik in de krant hoe een hedendaagse verzamelaar van mandaten argeloos beweerde dat de loonkost in België te allen prijze bedwongen moet worden.

K. Van Nieuwenhuyse, Het conflict Sap-Van Zeeland 1934-1940 en de weerslag op de Belgische politiek, lic. verhandeling KULeuven, 1996-1997.