Ik verneem uit de krant dat het gedrag van Dominique Strauss-Kahn te vergelijken valt met dat van Franse edelen in het Ancien Régime. “‘Het is een traditie die ver teruggaat in de tijd’, vertelt de Franse seksuoloog Jacques Waynberg, ‘[…] Uit die tijd komt ook de notie dat de hogere rangen in Frankrijk, de nobelen, niet alleen grond bezaten die ze hadden, maar ook de mensen die erop woonden. Die werden ook gezien als hun eigendommen, inclusief de vrouwen. Zo werd materiële en politieke macht eigenlijk uitgebreid naar macht over mensen.'” Ik hoop dat de heer Waynberg een beter seksuoloog is dan historicus. En sinds wanneer is materiële en politieke macht géén macht over mensen?
Laten we kijken hoe het er toen aan toe ging. Het onderwerp van onze kleine studie is Rose Bertin, de modeontwerpster van koningin Marie-Antoinette. Toen zij nog een jonge modiste was en haar eerste opdrachten kreeg van het hof, werd ze begunstigd door de hertogin van Chartres en trok ze de aandacht van de hertog van Chartres (neef van Lodewijk XVI;  later bekend als Philippe Égalité). “Nadat hij haar had opgemerkt, sprak hij haar aan, maakte haar zelfs avances; hij bood haar diamanten aan, paarden, koetsen, zelfs een huis ingericht naar de laatste smaak, als ze erin toestemde zijn maîtresse te worden. De hertog van Chartres was eraan voor zijn welsprekendheid en zijn madrigalen. Hij bekwam niets. Maar, hoe meer zij hem afwees, hoe koppiger hij werd, en niet alleen begeerde hij de mooie modiste, hij werd opgehitst door haar verzet; hij had zelfs het plan gevormd haar te laten ontvoeren; om dit project te doen lukken hield hij een huisje klaar in Neuilly om zijn successen te verbergen.” Rose is zich bewust van het gevaar; ze grijpt de eerste gelegenheid die zich voordoet en maakt de hertog met enkele welgekozen woorden belachelijk in het gezelschap van vrienden van zijn vrouw. “De hertog verschoot van kleur en sprak geen woord.” Alleen sist hij haar bij het afscheid toe: “Vous êtes un petit serpent.”

We zien een bedenkelijke hertog, de tweede in rang in het koninkrijk, veel geld beloven, veel vleiende woorden spreken, veel tijd verliezen, uiteindelijk gezapig een snood plan koesteren en ten slotte in het gezelschap van zijn gelijken ontwapend worden met een paar eenvoudige zinnetjes. Liet hij Rose vervolgens feodaal vierendelen of toch minstens aan de schandpaal ketenen? Nee, hij noemde haar een serpent en gaf op. Hier geen sprake van bloot uit de badkamer komen, brutaal vastgrijpen, deuren op slot draaien en kleren scheuren. Door clichés over het verleden te debiteren zullen we onze eigen tijd heus niet beter gaan begrijpen.

E. Langlade, La marchande de modes de Marie-Antoinette, Rose Bertin, Parijs, [1911], p. 8-10.