“Welke nacht, de verledene!
Het is merkwaardig voor hem, wiens zenuwstelsel niet tot doodsangst is geschokt, die nog eenige vrijheid van waarnemingsvermogen bezit om de veelvoudige gevechtsgeluiden te ontleden: een algemeen oorverdoovend gedonder van rommelvuur met daartusschen knallen, monsterknallen van ’t grof geschut, in echo’s wegstervend en schijnbaar een waan wekkend, alsof in de onmiddellijke nabijheid op dezen zolder en op al de zolders in de buurt een strijdgeweld ontstaan was van titanen tegen elkaar, met molensteenen en rotsblokken, met knodsen of met ijzeren reuzenhamers tegen de binten van ’t huis aanbonkend, van dit huis niet alleen, van al de huizen in het ronde, zoodat de dakpannen schijnen neer te roffelen op de straat en het bouwmateriaal op den planken vloer boven het hoofd verbijsterend neergeslagen wordt.”
Uit het oorlogsdagboek van Virginie Loveling in Gent.
Leen Huet 
Op het eerste zicht (foto, naam) leek ze me intimiderend en onherroepelijk ouderwets. Maar het hoofdstukje lezend dat in een zeker boek aan haar gewijd is, begrijp ik waarom ze “genegenheid opwekt” – “de menselijke toon”, inderdaad. “een fijnzinniger persoon, stammend uit beschaafdere jaren”
Een zeker boek – merci, Flâneur. En inderdaad, die foto is intimiderend – bijna niet meer in verband te brengen met de charmante foto’s van haar als jong meisje met haar zus(sen). Maar de levendigheid, alertheid van het oorlogsdagboek is me altijd bijgebleven. In dit citaat voel je ook mentaal lijden – aan het eind van de oorlog kreeg ze een zenuwinzinking door het voortdurende gebulder van aan het front en de gedachten aan al de doden, dag na dag. Hier spreekt die overgevoeligheid voor het slopende lawaai uit.
Ik heb haar Oorlogsdagboek gelezen, en was er letterlijk een paar dagen niet goed van. Mijn grootouders woonden (veel later) in een parallelle straat. Het beschreven Oorlogsleed en ellende wordt daardoor zeer concreet, en komt zeer dicht.
Nergens in het boek, vind ik, kun je uitmaken dat een zeer oude vrouw dit schrijft.
Ze schrijft inderdaad heel alert en levendig. Maar haar perspectief is dat van iemand die lang heeft geleefd: ze kon zich de Frans-Duitse oorlog van 1870 nog goed herinneren.