“Een van de groepsportretten door Levina Teerlinc is bewaard: een miniatuur met de rituele voetwassing door Elizabeth I op Witte Donderdag. Op het kleine werkje, zesenhalve centimeter hoog, beeldde ze tientallen figuren af: vooraan de koningin en haar hofdames met lange schorten aan, langs de zijkanten de arme vrouwen wier voeten zij zullen wassen en achteraan koorzangers en hellebaardiers. Het kleurrijke tafereel valt op door een wat naïeve uitvoering: smalle lichaampjes met dunne armen en grote hoofden.”
De Brugse Levina Teerlinc, dochter van Simon Bening, maakte in de zestiende eeuw carrière aan het Britse hof als miniaturiste. Zo kon zij ook een traditie van Witte Donderdag – Maundy Thursday – vereeuwigen: de koningin waste dan (in navolging van Christus die tijdens het Laatste Avondmaal de voeten van de apostelen waste) de voeten van evenveel behoeftige vrouwen als zijzelf jaren telde.
Tot mijn verbazing bestaat er nog steeds een Witte-Donderdagtraditie in het Verenigd Koninkrijk: de koningin wast geen voeten van onderdanen, maar bezoekt een kathedraal en schenkt Maundy money aan oudere mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de gemeenschap.
L. Huet en J. Grieten, Oude meesteressen. Vrouwelijke kunstenaars in de Nederlanden, Leuven, 1998, p. 113-114.
Leen Huet 
De Koningin was gisteen in York…
zit het geld niet in speciale beursjes ?
Ja, leren beursjes, denk ik. Als u op het blauwe woord koningin klikt, komt u op de website van de koninklijke familie, waar de dienst stond aangekondigd. Intussen heb ik via de krant vernomen dat er in Antwerpen een pelgrimsmaal is gehouden voor Witte donderdag, en dat er zelfs twee pelgrims op doorreis hebben aangeklopt.
Het is een traditie in het Sint-Julianusgodshuis op de Sint-jansvliet dat er elke Witte Donderdag een maal wordt gehouden voor arme mannen.
Het is ongelofelijk hoe in deze moderne tijd toch veel oude tradities nog bestaan.
Een van de sterkste vond ik in uw boek over Nicolaas Rockox, dat nog steeds beurzen worden uitgedeeld uit zijn erfenis en deze van zijn vrouw…
Ja, dat trof mij ook heel erg – vier eeuwen geschiedenis via een studiebeurs… Ik herinner me nu opeens ook de gemaskerde en gemantelde Florentijnen van de Arciconfraternità della misericordia, een genootschap van burgers die ziekenzorg en ambulancediensten aanbieden.
Dag Leen,
zo verschillend zijn de landen. In Duitsland is de Donderdag “groen”. In Belgie is de Donderdag “wit”. Ik ken niet de oorzak waarom dit in het eene land groen en in het andere land wit is. Weet je hoe het in Frankrijk genoemd werd ? Vert ou blanc ?
Groeten uit Bonn
Dieter
Geen Franse kleur bij mijn weten, Dieter, enkel Jeudi saint.
‘Witte donderdag” in het Nederlands zou verwijzen naar de kleur van de liturgische gewaden. Ook voeren de bisschoppen dan nog een voetwassing uit (die zag ik in elk geval aangekondigd in Antwerpen, in de Carolus Borromeuskerk).