De oude Romeinse dichter Ennius heb ik leren kennen dankzij Nicolaas Rockox. De burgemeester en zijn vrienden vormden een club van literaire fijnproevers, waar men Ennius citeerde alsof het niets was. Zulke burgemeesters maken ze niet meer.Tiens, dacht ik, een naam die we nooit in de Latijnse les zijn tegengekomen. Zijn werk is maar in stukken en brokken bewaard, niet de schuld van de middeleeuwse monniken in hun scriptoria maar van de oudheid zelf. Vincent Hunink heeft een Nederlandse vertaling gemaakt, in een toegankelijke uitgave. Ik lees en geniet. Hier en daar een handvol verzen. Een glimp, een schittering. Ennius kwam uit Zuid-Italië en groeide drietalig op: zijn moedertaal was Oscisch, daarbij voegden zich Grieks en het Latijn van Rome. Hij moet een talengenie zijn geweest, want hij, de buitenstaander, maakte Latijn tot een bloeiende cultuurtaal, gevat in de statige Griekse hexameter. Meer dan de klassieke auteurs die we op school lazen beleefde hij plezier aan zijn talenknobbel: ik zie woordspel, alliteratie, een soort zonnige uitbundigheid. Die rare archaïsche vormen ogen in zijn verzen op de een of andere manier vertrouwd, ‘romaans’, als een meer instinctieve vorm van Latijn. ‘transnavit cita per teneras caliginis auras’ – ‘doorzwom gezwind de dunne vlagen van het donker’ – kijk, dat vind ik een stralende regel. Je ziet de zwarte wolkenflarden voor je. ‘hastati spargunt hastas; fit ferreus imber’ – ‘gespeerden strooien speren; ijzer regent neer’. Ergens heeft Ennius zichzelf ‘het oude renpaard’ genoemd. Hij was een volbloed, zoveel is zeker. En hij wist paarden prachtig te beschrijven, alweer in vurige glimpen. Fragmenten van het hoogste literaire niveau, vaak maar een zinnetje lang: dat noem ik nog eens ideale vakantieliteratuur.
Quintus Ennius, Annalen, bezorgd en vertaald door Vincent Hunink, (Bibliotheca Latina Archaica, 2), Uitgeverij Voltaire, ’s Hertogenbosch, 2006.
Leen Huet 
Zulke mooie verzen. Ik schaf ze meteen aan. Dank je, Leen.
Heel goed, dat effect wilde ik bereiken. Veel leesgenot!
Als je trouwens schrijft ´stralende verzen´, betekent dat niet blijdschap voor jou een criterium van kunst is? (wel niet noodzakelijk een voldoende voorwaarde natuurlijk) Voor mij is dit althans zo – de literatuurwetenschap slaagde er nooit in goede kunst te definieren, en het kan (te) simpel lijken, maar ik kan niet van dit intuitieve aanvoelen af: als iets mij niet blij maakt, blijf ik het moeilijk vinden om het kunst te noemen. Eigenlijk ligt mijn kunstopvatting nogal dicht bij de antieke eenheidsvisie ´het schone = het goede = het ware´.
Als je trouwens schrijft ´stralende verzen´, betekent dat niet dat blijdschap voor jou een criterium van kunst is? (wel niet noodzakelijk een voldoende voorwaarde natuurlijk) Voor mij is dit althans zo – de literatuurwetenschap slaagde er nooit in goede kunst te definieren, en het kan (te) simpel lijken, maar ik kan niet van dit intuitieve aanvoelen af: als iets mij niet blij maakt, blijf ik het moeilijk vinden om het kunst te noemen. Eigenlijk ligt mijn kunstopvatting nogal dicht bij de antieke eenheidsvisie ´het schone = het goede = het ware´.
Iedereen die een gave in de praktijk kan brengen, brengt natuurlijk vreugde over – ik moet er even over nadenken, maar je haalt een interessant punt aan.
Het is al van uit de tijd dat de LP een concurrentie kreeg door de CD. Via Carl Orff zijn antieke bewerkingen kreeg ik weer goesting in de Griekse monumentale dichters. Met mondjesmaat kreeg ik het er ingelepeld door eigen inspanning om het te willen kennen. Dat is vandaag nog altijd zo. Dank zij twee bereidwillige correspondenten hield ik het vol. De musicologen E.P. Renaat van Hecke en later nog E.P. Gossa bezorgden me uit hun klooster-bibliotheek de nodige kopieën.
In die tijd – zonder PC of GSM – was er de telefoon waarlangs ik sommige fragmenten eerst kon beluisteren, vooraleer ik een LP aankocht.
Vandaag googlen we de hele wereld bij elkaar. Ook de antieke wereld is altijd dichtbij !
wikipedia en andere biblioteken zijn van op je luie stoel te raadplegen.
zo ondermeer:
Quintus Ennius *Data: 239 v.Chr. – 169 B.C. (gestorven van jicht op 70-jarige leeftijd)
Geschriften: De geschriften van Ennius zijn fragmentarisch, meestal samengesteld in vers over verschillende onderwerpen en in verschillende meters, vandaar de naam “Saturae.” Omdat het werk circuleerde, waren geen kopieën bewaard in goede conditie. Porphyrio, een latere Romeinse auteur, zegt dat er vier boeken van de Saturae. Het is moeilijk tot op heden de Saturae fragmenten, maar ze moeten zijn voltooid voordat 184 v.Chr. toen Scipio Africanus stierf. Ennius belangrijkste werk was de annalen, de geschiedenis van Rome tot zijn eigen huidige dag. Vertaling: Overblijfselen van Oud-Latijnse I, Warmington Persona: Hij bleef niet lang met een patroon, dus hij was in staat om te schrijven over de goede kwaliteiten van mensen en de kleinzieligheid van de samenleving.
Korte biografie: Ennius werd geboren in Rudiae, gelegen in de “hiel” van Italië en opgeleid in Tarentum net voordat Hannibal kwam naar Zuid-Italië. Als een soldaat in Sardinië ontmoette hij Cato, die nam Ennius terug naar Rome om te leren Grieks. Ennius later doceerde zowel Latijn en Grieks, Aventijn rondkomen. Scipio Africanus werd zijn beschermheer en later werd hij de persoonlijke dichter van Fulvius Nobilior in Aetolië. Vijf jaar later, gaf Fulvius zoon hem Romeins burgerschap.
Dank je Werner – inderdaad is het Internet soms verrassend rijk aan wetenschappelijke informatie. Wil je die ook mooi gecomponeerd, gewikt en gewogen en verwerkt tot je nemen, dan blijven boeken denk ik de beste bron.
zonnige uitbundigheid, vurige glimpen, ….. wat een heerljk opmonterend bericht!
(en als uitsmijter, een al even heerlijk overtuigend pleidooi voor Het Boek: “mooi gecomponeerd, gewikt en gewogen en verwerkt”)
Dank je Flâneur!