Abraham Ortelius beschrijft in een brief de Beeldenstorm van 20 augustus 1566. Een groep vandalen dringt de Antwerpse kathedraal binnen en begint een opstootje. De magistraat neemt halve maatregelen.
” Men is er Duitse psalmen beginnen te zingen, op drie of vier plaatsen, zoals voor het koor, voor de preekstoel, enzovoort. Toen dit een tijdje bezig was, zijn ze begonnen, een deel van degenen die binnen waren (want de meesten zijn slechts toeschouwers gebleven), mogelijk twintig of dertig, met grote furie de beelden en schilderijen aan te vallen (dit was nu tussen zes en zeven uur). Dit heeft ruim een uur geduurd en daarna heeft men hetzelfde zien gebeuren in alle kerken, kloosters, kapellen en godshuizen die hier binnen de stad zijn, geen enkele uitgezonderd. Zo is in heel Antwerpen (het is moeilijk te geloven) tussen dat ogenblik en twaalf of één uur ’s nachts al het beeldwerk en sieraad van de kerken zo tot schande gemaakt dat er niets ongeschonden of op zijn plaats gebleven is; het is nog vreemder dat iedereen op alle pleinen, straten en huizen paraat stond en licht uithing en het geweer in de hand had, maar niemand heeft het belet. Waar de stormers met stokken, bijlen en brandende toortsen van de ene kerk naar de andere liepen, vluchtte iedereen en liet hen passeren, dikwijls waren ze maar met vijf of zes. De volgende dag zag het eruit alsof de duivel in alle kerken honderd jaar had huisgehouden. De stad is begonnen met het puin op te ruimen en voort af te breken wat beschadigd was. Dat was alles, behalve drie of vier van de beste schilderijen van de Onze-Lieve-Vrouwekerk die ’s avonds gered werden van de stormers door hevig Vive les gueux te roepen. […] ”
Zo werkt terreur.
Hedendaags iconoclasme treft vooral boeddhistische en islamitische cultuurschatten.
Cfr. L. Huet en J. Grieten, Nicolaas Rockox, Antwerpen, 2010, p. 69-71.
Leen Huet 
Willem van Oranje was tijdens die onlusten in Brussel !
Ben nog in het bezit van “Willem van Oranje” 1978) door dr.Robert van Roosbroeck en natuurlijk van zijn prachtige werk “Willem de Zwijger” uitgegeven door het Mercatorfonds.
Er is nog de brochure “Nicolaas Rockox” uitg Kredietbank. En nog zo’n paar interessante publicaties. Zelfs nog wat knipsels over Van Roosbroeck gepubliceerd in ’t Pallieterke, geschreven door Arthur De Bruyne als EdV.
Toch is Willem van Oranje niet mijn favoriete politicus uit die periode.
Aanvankelijk had ik het wel voor hem, maar mede door jou heb ik mijn blik wat bijgesteld… Het is een beetje van “een illusie armer”…
Oei, dat spijt me dan weer. Maar met al mijn warme sympathie voor Nederland, de groot-Nederlandse gedachte ligt me altijd net iets minder dan de Bourgondische gedachte.
Beiden zijn ee gemiste kans. Persoonlijk vind ik de dood van MAria van Bourgondië, en het daarmee overgaan van de Nederlanden in Habsburgse landen de grootste tragedie in de geschiedenis van de Lage Landen. Hiermee is de kans voor onafhankelijkheid van de Lage Landen voor eeuwen verloren gegaan, en zijn de belangen van deze gewesten steeds ondergeschikt geweest aan deze van andere landen. De Amsterdamse kooplieden hebben een eeuw later hun kans genomen. De harde partij in de Noordelijke Nederlanden heeft dan ook het zuiden laten vallen. Voor mij is de grootnederlandse gedachte eigenlijk een voortzetting van de bourgondische gedachte. Bourgondië zelf zou weer in Franse handen zijn terechtgekomen. De Nederlanden hadden een rijke zelfstandige staat kunnen zijn. Het bezoek aan de graven van Filips de Schone en Johanna de Waanzinnige n Granada was dan ook zeer emotioneel. ach, als als als als
Maar vindt u Karel V dan ook een gemiste kans? In mijn ogen was die man een soort Verenigde Naties op zichzelf, in een tijd dat er weinig bestuurlijke infrastructuur was; en alle tegenwerking die hij ondervond wordt vaak verheerlijkt, maar gelijkaardige krachten spelen nu weer in de Europese Unie. Me dunkt zelfs af en toe dat een personele unie sterker zou kunnen uitvallen dan dit knoeiwerk van een gehypertrofieerde politieke klasse. Enfin, wat ik zeggen wil is dit: onder Karel V waren de Nederlanden geen annex van een wereldrijk, maar het centrum ervan. En geschiedenis loopt ook zoals ze loopt, met al die voortijdig gestorven erfgenamen en Karel uiteindelijk als ultieme telg. Er zat geen duister masterplan achter, bedoel ik.
Eigenlijk wel, Karel V heeft uiteindelijk voor Spanje gekozen.
Ik geloof ook niet in een masterplan, maar met “kans” misschien eerder een ongelukkig scharniermoment..
Karel V had een wereldrijk, dat nogal verscheiden was, en met wereldrijken is steeds het probleem dat het makkeiljker ze te maken is dan te houden.
De Nederlanden waren toen het commerciële centrum van het wereldrijk, maar niet het politieke, en dat is ten langen leste wat telt…
Ik krijg het gevoel dat ik nog eens een goede recente biografie van Karel V zou moeten lezen, bezit alleen het boek dat zijn nazaat Otto van H. over hem heeft geschreven.
Dag Leen,
op dit moment ben ik bezig om iets over de Rockox-biografie in mijn blog te schrijven. Ik vind de beeldenstorm een exzess van religieuze fanatisme zo als die in onze tijd door zelfmoordenaar of godskrijger in de islaam bestaat. Maar het was in deze tijd onze eigen religie en niet de islaam. Voor mei is dit een van de boeienste hoofdstukken in de Rockox-biografie !
Prettige dag uit het zonnige Bonn
Dieter
Ja, het was een zeer cruciale periode van ideologische strijd, machtsstrijd, geweld, verscheurdheid … wij hadden er als scholieren over gehoord in de geschiedenisles, maar het bleek allemaal zoveel complexer, boeiender en actueler toen we zelf onderzoek moesten doen.
Hartelijke groet van Leen (die vandaag niet schreef, maar een poort heeft geschilderd :-))
Uw boek over rockox is inderdaad zeer vernieuwend en inzichtvol, en wat ik ook zo verfrissend vond, afwijkend van de “aanvaardbare” gedachte over de gebeurtenissen in 1585 en later.
Zoals u schrijft, actueler dan ooit!
Wel, het was eigenlijk stadsarchivaris Prims die in zijn dooie eentje wat tegen de stroom van romantische negentiende-eeuwse geschiedschrijving (waarmee hijzelf ook was opgevoed) in begon te roeien en door geduldig archiefwerk en detailstudie het beeld over wat er in Antwerpen gebeurde tussen 1566 en 1585 heeft genuanceerd. Zijn “Antwerpiana” blijven ook zeer lezenswaard, niet te geloven dat men in de krant vroeger een column over archiefstukken en geschiedenis kon aantreffen.