Het mag een mooie zondag heten, wanneer een inspirerend boek van een bijzondere Kempenaar voor het eerst in dertig jaar opnieuw wordt uitgegeven. Heemkundige kring Amalia van Solms verzorgde samen met Studium Generale VZW de geannoteerde heruitgave van Jan Vleugels’ avonturen- en schelmenroman De Rakkers der Grenzen (1930). Vleugels baseerde zich op zijn ervaringen als passeur, smokkelaar en grensgids tijdens de Eerste Wereldoorlog – vanuit de Noorderkempen brachten hij en zijn kompanen vele vluchtelingen veilig door de “dodendraad” (de electrische grensversperring) naar Nederland. Zijn boek fascineerde me zo dat ik de schrijver tot een personage maakte in Almanak, onder zijn codenaam Vlaming.

Ik vernam dingen over Jan Vleugels die ik niet wist: dat hij werkte als steenbakker, binnenschipper, seizoensarbeider en worstelaar op de kermis, later ook een paardenmolen uitbaatte en frieten en smoutebollen verkocht op markten, bijvoorbeeld. Dat hij nog een tweede roman heeft geschreven, over het leven van kermismensen. Ik ontmoette twee kleinzonen van de schrijver, hoorde hen vertellen over egodocumenten van hun grootvader en van andere familieleden, en verdiep me nu in de voetnoten van de heruitgave. O, dus langs dat pad slopen de smokkelaars, vlak bij mijn overgrootvaders huis; en de vluchtelingen kwamen bij nacht en ontij samen “op Bolk”, in café ’t Bolks Heike, op een steenworp van hier?  Het vertrouwde landschap van alledag wordt nog wat rijker.

J. Vleugels, De rakkers der grenzen, ingeleid door A. Vanneste, geredigeerd en geannoteerd door K. Mertens en H. Janssen, Balen, 2012. Foto via website Amalia van Solms.