Uit Rubens’ nota’s over de beeldhouwkunst:
“De voornaamste reden waarom de lichamen van onze tijd verschillen van die van de oudheid, is de luiheid, de ledigheid, het gebrek aan lichaamsbeweging; want de meeste mensen oefenen hun lichaam alleen in het drinken en goed eten. Wees dus niet verbaasd wanneer u vet op vet stapelt, een dikke overladen buik krijgt, zachte en krachteloze benen, & armen die zichzelf hun werkeloosheid verwijten. In de oudheid oefenden de mannen zich dagelijks in de academies en andere openbare gelegenheden voor lichaamstraining, en dreven zij zichzelf tot zweet en uitputting. Bestudeer in het boek dat Mercurialis schreef over gymnastiek op hoeveel verschillende manieren ze hun lichaam afmatten, en hoeveel kracht daartoe vereist was. Waarlijk, niets was beter om de zachte en door traagheid dikke lichaamsdelen te laten wegsmelten dan deze oefeningen: de pens krimpt en alle delen die bewogen werden veranderden in vlees en verstevigden de spieren: want de armen, de benen, de nek, de schouders en alles wat zich inspant (geholpen door de natuur die door de warmte een sap vormt waarmee ze deze voedt) winnen aan kracht, groeien en nemen fel toe in omvang, zoals wij zien aan de rug van Geten, aan de benen van dansers en aan bijna het gehele lichaam van roeiers.”
R. de Piles, Cours de peinture par principes, Parijs, 1791, p. 133-135.
Leen Huet 
Ongelooflijk.
Back to the future.
Klinkt eigentijds, niet? Rubens werd trouwens in Frankrijk wel bekritiseerd om zijn voorliefde voor de weergave van bodybuilderskuiten.
Wat zijn Geten ? Ik veronderstel dat hij al dat geoefen niet nodig vond voor de rozige, vlezige dames met lillend vlees die hij zo plastisch wist te vereeuwigen op doek
Getae, zo leert mij Wikipedia, waren een strijdlustig en moedig volk aan de Donau, op het grondgebied van het huidige Bulgarije en Roemenië. Blijkbaar was de term in Rubens’ tijd nog gebruikelijk – Rubens schreef zijn nota in het Latijn en Roger de Piles vertaalde hem in het Frans, zonder de behoefte aan een verklaring te voelen. Stonden Bulgaren bekend als krachtpatsers in West-Europa? Iets als Turkse worstelaars voor ons?
Voor de mollige dames hoor je dikwijls de verklaring dat embonpoint een statussymbool was in tijden van hongersnoden, maar in de middeleeuwen waren er veel meer hongersnoden en was het esthetische ideaal desalniettemin etherisch (Van Eyck c.s.).
Maar inderdaad, ook die Mercurialis lijkt ervan uit te gaan dat gymnastiek/atletiek iets voor mannen is. In de oudheid trainden vrouwen vermoedelijk alleen bij de Spartanen …
Hartelijk dank voor deze uitleg. Ik voel mij een beetje schuldig dat ik zelf niet even op Wikipedia ben gaan kijken iets wat ik doorgaans onmiddellijk doe als een of andere vraag bij mij opkomt. By the way heb genoten van uw boek Nicolaas Rockox maar ook van andere publicaties van uw hand. Vriendelijke groet en prettige Kerst
Wel, eigenlijk heb ik nog geen echte verklaring gegeven :-). Misschien waren er in die tijd ook veel Bulgaarse huursoldaten? Wat Rubens schrijft over roeiers deed de vraag opkomen: waren roeiers doorgaans veroordeelde gevangenen, galeislaven dus, of werkten ze soms ook gewoon in loondienst?
Ook voor u een mooie kerst! Leen