De Lais van Marie de France is misschien wel het prettigste boek dat ik deze zomer zal lezen. Marie, de allereerste schrijfster in het Frans, vertelt laconiek haar kleine magisch-realistische verhalen: een valk landt op de vensterbank van een torenkamer waarin een jonkvrouw zit opgesloten en verandert vervolgens in een man; een fee schenkt een arme ridder haar liefde; een andere ridder verandert in een weerwolf; twee gescheiden geliefden houden contact met elkaar door middel van brieven, verstopt in het verendek van een zwaan (cygne/signe, nietwaar?); Tristan gebruikt kamperfoelie en hazelaar als codetaal voor Isolde; de tweelingzussen Es en Hazelaar trouwen met dezelfde man; een voorloopster van Doornroosje slaapt in een kapel in het woud. Dus hier luisterden edelvrouwen, ridders en baronnen naar tijdens avonden aan het hof? Mooi. Men beleeft zelden zoveel ongedwongen plezier tijdens het lezen van werken uit de literaire canon.

Een staaltje van Maries bedrieglijk eenvoudige toon: “In Bretagne, in Nantes, leefde een dame die bijzonder mooi, verstandig en gracieus was. Elke verdienstelijke ridder in het land werd meteen verliefd op haar zodra hij haar gezien had, en vroeg haar om haar liefde. Zij kon hen niet allemaal beminnen, maar wilde ook niet hun dood veroorzaken. Het is voor een man gemakkelijker alle vrouwen in het land het hof te maken dan het voor een vrouw is om één gek op afstand te houden, want dat zet meteen kwaad bloed. Als de vrouw aan allen tegemoetkomt, zullen ze haar allemaal dankbaar zijn. En mocht ze daar niet van willen weten, dan moet ze hen niet beledigen maar met hoofse eerbied behandelen en hun dankbaar zijn. De dame over wie ik wil vertellen en die vanwege haar schoonheid en waarde door zovele mannen werd aanbeden, hield zich dag en nacht met deze kwestie bezig.” Ik zie haar al zitten piekeren, de arme.

Marie de France, De Lais. Liefdessprookjes uit de twaalfde eeuw, vertaald door P. Verhuyck en C. Kisling, Amsterdam, 2009, p. 87.