Rubensfeest

Rubens op de Groenplaats (foto Edmond Fierlants, 1865: Consciencebibliotheek)
Rubens op de Groenplaats (foto Edmond Fierlants, 1865: Consciencebibliotheek)

Wannes Van de Velde schreef een prachtig lied over het standbeeld van Pieter Paul Rubens op de Groenplaats. In 1840, toen men besloten had om het standbeeld op te richten, ontstond er een conflict tussen het stadsbestuur en de Belgische regering over de plaats waar dat moest gebeuren. Bovendien liep de bronzen versie vertraging op en moest men zich tijdens de Rubensfeesten van augustus 1840 tevreden stellen met een gipsen replica, bronskleurig beschilderd, op het Burchtplein, aan de Schelde, buiten de stadsmuren. Uiteindelijk zou het tot 1843 duren vooraleer de 7000 kilo zware Rubens van massief brons zijn bestemming vond op de Groenplaats. Deze verwikkelingen gaven aanleiding tot heel wat satirische liederen. Zo is er De klacht van P. P. Rubens over het plaatsen van zijn beeld buiten de wallen van Antwerpen:

Hier stond voorheen het beeld eens reus
de plaag, de schrik van allen,
Daar hij noch heiden, Turk of Geus
was, stond hij uit haar wallen
Maar mij, een minnaar van ’t penseel
en Roomsch gelijk een Pater,
Waarom valt mij dees plaats ten deel
hier buiten stad aan ’t water?
Signoor ge zijt me zeker moe
en wenscht dat ik vertrekke
Wellicht voor u een reisje doe
om eilanden te ontdekken…
Daar sta ik nu met ’t hoofd ontbloot
in storm en wintervlagen,
de hand vooruit alsof ik brood
of aalmoes wilde vragen …

De blootshoofdse Rubens bleef de Antwerpenaren dwarszitten, want bij de inhuldiging van het bronzen beeld circuleerde reeds het Beklag over het zoogezegd beeld van Rubens:

Rubens van zijnen hoed beroofd
en gesierd met eenen degen!

Ik ken dien man niet, zegt van Dyck…

Wien verbeeldt die Spaansche held
dien men daar nu heeft verheven,
vraagt Jordaens…

Schande! ’t Edele palet
onder zijnen voet gestooten
en zijn hoed er bij gezet
om de kunst geheel te ontblooten. [….]

Gresham staat met bedekt hoofd
in ’t vermaard en konstrijk Londen
Rubens van zijnen hoed beroofd
heeft men den Signoors gezonden.

(Geciteerd in Floris Prims’ Antwerpiensia, 1927).

4 gedachtes over “Rubensfeest

  1. Het is moeilijk om een Antwerpenaar tevreden te stellen….;-) ondertussen is het Rubensbeeld een onmisbaar deel van de stad en het stedelijk geheugen. Op een Monumentendag kon je eens met een stelling tot aan het hoofd van het beeld. Indrukwekkend hoe groot en imposant van zo dichtbij. Gelukkig zijn in de jaren 80 en 90 de verbannen beelden van de schilders en anderen teruggekeerd naar de Stad. Rubens is niet meer alleen…

    1. Ik heb er deze week eens bijzonder op gelet en zag dat het toch wel een heel mooie hoed met een zwierige veder is die naast Rubens ligt. Via een stelling tot aan het hoofd klimmen, een benijdenswaardige ervaring! Het beeld van Van Dyck maakte in de negentiende eeuw zoveel indruk dat er zelfs een uitdrukking bij het lottospel door ontstond, “de benen van Van Dyck” (voor het getal 11, denk ik), opgetekend door Max Elskamp. Ik denk wel dat er intussen heel wat bronzen beelden uit de negentiende eeuw op de sukkel zijn geraakt, zoals het beeld van Boduognat dat ooit in Antwerpen prijkte. Hier in Leuven idem dito, men lijkt maar geen goede locatie te vinden voor het imposante standbeeld van (voedster)vader des vaderlands Sylvain Van de Weyer. Floris Prims schreef ook over het huis van Rubens’ schoonvader Jan Brant, Kloosterstraat 45-47, waar Rubens na zijn huwelijk met Isabella zes jaar heeft ingewoond en waar hij op de zolder o.m. de Kruisafneming schilderde. Volgens Prims bevatte deze woning nog veel authentieke elementen uit Rubens’ tijd. Gisteren ging ik eens ter plaatse kijken. Ik trof een braakliggend terrein aan met daarop een containerschooltje.

  2. Rubens zelf heeft ook in de Kloosterstraat nummer 51 gewoond, het huis van zijn moeder, tot hij met Isabella Brant naar het Rubenshuis op de wapper verhuisd is. Dat huis staat er nog steeds en wordt binnenkort gerenoveerd.

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s