Op beeldbank Retronaut tref ik onder deze foto een raar woord aan, de letterlijke vertaling in het Engels van ‘verzuiling’. “The graves of Colonel J.C.P.H and Catholic noblewoman J.W.C Van Gorkum. They were married in 1842. In 1888, Van Gorkum died, she wanted to be buried next to her husband. Pillarisation (a form of religious and political segregation in Holland) was still in effect at the time, and according to the law, this was impossible.” Pillarisation? Is dit een verzinsel? Zou een Engelstalige niet veeleer segregation zeggen?
Zie ook de bron, Atlas obscura
Leen Huet 
Het klinkt raar. Maar ‘pillarisation’, ook wel ‘pillarization’, is toch niet zo ongebruikelijk in de Nederlandse context. En ‘segregation’ dekt volgens mij toch niet helemaal dezelfde lading. Zelfs de Encyclopedia Britannica en de University of Pittsburgh vermelden het woord.
Aha, dus wanneer Engelse historici het over Nederland hebben, dan gebruiken ze dit woord? Of gebruiken Nederlandse historici het in hun Engelse teksten? Dan is het dus toch ingeburgerd. Dank voor de info, Joris.
Het woord is inderdaad gebruikelijk onder historici, maar ik heb niet de indruk dat de mensen van Retronaut het correct weergeven: ‘a form of religious and political segregation in Holland’ wekt de indruk dat het om een van staatswege opgelegde praktijk zou gaan, eerder dan om een van onderuit gegroeide praktijk. Daarnaast denk ik ook dat wat wij onder ‘verzuiling’ verstaan, toen nog in haar kinderschoenen stond: van echte verzuiling kan je pas spreken wanneer een middenveld gecreëerd wordt, met vakbonden, ziekenkassen, sportclubs, politieke partijen…
Misschien is verzuiling toch wel een geschikt woord voor een bijzonder verschijnsel – nadat de Nederlandse Republiek calvinistisch werd, moest men noodgedwongen een modus vivendi vinden met de nog talrijk aanwezige katholieken die daar gewoon woonden, maar die geen zin hadden om te reformeren. Soms vang je ook wel eens iets op over de geïnstitutionaliseerde discriminatie van katholieken in Engeland, het is voor zover ik weet een weinig bestudeerd verschijnsel omdat de grote stroming in de Engelstalige geschiedschrijving natuurlijk van protestantse origine is, en beïnvloed door Max Weber wellicht.
Onder de Republiek was er uiteraard maar één zuil die telde, en dat was de calvinistische. Katholieken (en andere dissenters) hadden wel eigen netwerken, maar ik denk niet dat je dat een ‘zuil’ kan noemen, onder meer omdat ze onzichtbaar waren in het publieke leven.
Wie politiek of bestuurlijk iets wilde betekenen, moest overgaan tot de gereformeerde kerk. Dat had bv. tot gevolg dat de stadsbesturen van onder meer Breda en Den Bosch niet uit de rijksten en meest vooraanstaanden bestonden, maar uit een kleine bestuurlijke klasse van calvinisten. Toen Den Bosch in 1629 ingenomen werd, zijn ze ver moeten gaan zoeken om de privileges van de stad te kunnen respecteren: het waren vaak nazaten van de vroegere B-list in het stadsbestuur die gerekruteerd werden om te zetelen. Het verhaal dat protestantse Hollanders ‘genaturaliseerd’ werden om daar de boel over te nemen, is overigens niet meer dan dat: een mythe.
Zo, en nu ga ik schaamteloos reclame maken voor mijn doctoraat, waarin de machtsoverdracht in Den Bosch uitgebreid beschreven staat: http://www.oapen.org/search?identifier=340085.
Kijk, dat interesseert me – dank voor de link.
Deze was ik trouwens nog vergeten, al staat die wel nog onder embargo tot de handelsversie er is:
https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/20034
Breda, Spinola – dit maakt herinneringen los. Enorme fan van Spinola, ondergetekende. Hij verdient een nieuwe biografie.
Wie er een biografie ‘tout court’ verdient, is graaf Hendrik van den Bergh, de grote verrader van 1632. Als ik ooit op pensioen ben, begin ik eraan.
Zuil en pilaar. Mooi.
De naam van de begraafplaats mag er ook zijn: Kapel in ’t Zand. Ik zou wel meer over dit verhaal willen weten.
Je bedoelt over het ‘graf met de handjes’? Gewoon via google te vinden.
Ach, de hele zeventiende eeuw verdient een nieuwe stroom biografieën. Ik kijk in elk geval – met geduld – uit naar die over Hendrik van den Bergh.
Perkamentus: ik dacht meer aan een studie, een boek, over deze twee personen.