Gravend in de commode met oud papier stootte ik op een etiket van het Ancien Régime: al eeuwenlang vastgekleefd op het dekblad van een in perkament gebonden kasboek, dat als eerste datum 1785 aangeeft.
Boekbinder in Bergen
oud papier
Liefdesbrieven
5 augustus 1865
Huit longs jours se sont écoulés depuis ton départ… Acht lange dagen zijn voorbijgegaan sinds je vertrek en nooit heb ik in een dergelijk tijdsbestek meer moedeloosheid, meer verveling, meer vermoeidheid bij het werk ervaren. Verschillende keren per dag wandelde ik in de tuin in een poging om me te ontspannen, en elke plant, elke boom, elk blad zelfs herinnert me aan gelukkige gesprekken die de uren deden voorbijvliegen. Afgelopen maandag was voor mij de ergste dag: Meneer, Mevrouw, de meid en de kleine Marie waren allemaal naar Brussel vertrokken, ik bleef alleen met mijn herinneringen tot 9 uur ’s avonds. Jij zult nooit mijn verdriet tijdens die eenzame ogenblikken kunnen begrijpen. Mijn hart klopte alsof het zou breken, mijn gloeiend voorhoofd stond me niet toe ernstig te werken; ik dacht even dat ik echt ziek zou worden; alleen mijn vertrouwen in jou en de hoop om je terug te zien konden mijn hart weer enigszins tot rust brengen. ’s Avonds tegen half negen, toen ik op hun terugkeer wachtte en de dahlia’s en je geliefde rozenstruiken had gegoten, ben ik op de trap van de binnenplaats gaan zitten, en daar drong nog dieper tot me door, terwijl ik keek naar jouw ster, hoezeer je aanwezigheid me dierbaar is en hoezeer ik je liefde nodig heb.”
Rommelend tussen oude papieren vind ik een schriftje met liefdesbrieven uit de jaren 1865-1867. Ik vermoed dat mijn betovergrootvader ze schreef en ik vind dat hij er werk van maakte. Ze ontcijferen wordt wellicht een klein avontuur.
Sofia
Ooit zag ik in boekendorp Redu dit kookboek van Sofia Loren uit 1971. De wonderlijke cover bleek onvergetelijk, maar uiteindelijk belandde er een paar jaren later een herziene editie in de keukenkast. Celebritykookboeken zijn doorgaans te mijden; Sofia Loren heeft echter een mooi en bruikbaar werkje afgeleverd. In het dankwoord vertelt ze overigens al met verrassende eerlijkheid dat ze een aantal recepten heeft ontleend aan haar huishoudster, Livia Orlandi. Coniglio alle erbe (konijn met kruiden) en tonno fresco con funghi (verse tonijn met paddestoelen) behoren tot de favorieten, net als de pasta carbonara, pasta van de houtskoolarbeiders, heerlijk machtig met room, eierdooiers en pancetta (spek). De actrice leerde dit recept kennen tijdens de opnames van het hartverscheurende La Ciociara, in een bergachtige streek op enkele uren rijden van Rome. “De bergbewoners boden de cast en andere medewerkers een bepaalde pastaschotel aan, maccheroni alla carbonara. Deze pasta hadden ze zelf bereid. Hij bestond uit lange, dikke, massieve pasta die oneerbiedig strozzapretri (priesterwurgers) werden genoemd. Onze onvergelijkbare regisseur, Vittorio De Sica, en ik vroegen of we nog een tweede bord mochten opscheppen en ik zorgde ervoor dat ik de volgende dag werd uitgenodigd om te komen kijken hoe zij dit heerlijke recept bereidden. Sindsdien heb ik al vele malen bucatini alla carbonara gegeten. Dit recept is trouw aan de manier waarop de houtskoolarbeiders het bereidden, maar het zal helaas nooit meer dezelfde smaak hebben als het toen had.”
Een samenvatting: sauteer in een pan stukjes pancetta en takjes krulpeterselie. Klop in een schaal de eidooiers (1 per persoon), de zure room – of desgewenst lichtere ricotta – en de geraspte parmezaanse kaas door elkaar. Kook de pasta beetgaar, laat uitlekken, doe er het spek en peterselie en het roommengsel overheen. Goed mengen. Peper. Voilà. Opdienen met extra parmezaanse kaas.
S. Loren, Mijn lekkerste recepten en mooiste herinneringen, ingeleid door G. Armani, vertaald door J. Hetebrij, Aartselaar, 2005?, p. 72-74.
Kleinkunstpocket
“Al die dingen waar troebadoers nu al zo lang liedjes over zingen. Elke herfst opnieuw. Want ja, dan begint altijd opnieuw het kleinkunstseizoen. En meteen ook voor mij het kelder-, schuur- en teaterleventje, zoals het vijf jaar geleden begon.” Met die woorden leidde de samenstelster in 1972 dit naslagwerkje in. Het bevat korte biografieën van de bekendste Vlaamse en Nederlandse kleinkunstenaars die deelnamen aan de Nekka-nacht (onder wie Kor Van der Goten, Tim Visterin, Leen Persijn, Wim de Craene, Della Bosiers, Wannes Van de Velde, en zelfs Henk Elsink), foto’s van wapperende lokken, tal van liedjesteksten, en wonderlijke extra informatie: zo verneem ik van haast elke artiest de verjaardag en het adres.
Een tijdmachine.
(Gevonden in een Antwerps antiquariaat.)
Ingebeelde levens
Ik hoopte eigenlijk Vies imaginaires van Marcel Schwob te vinden, maar trof dit aan. Een aardig boekje, gewikkeld in bros pergamijn. Pas later vernam ik dat Henri Matisse het vignet voor het voorplat leverde. Ik begon te lezen in de trein. Aha, een hoertjeshistorie. Monelle me trouva dans la plaine où j’errais et me prit par la main. En veel mystiek. Tu me retrouveras encore, et tu me perdras. Is het mystiek, of is het woordenkramerij? De schrijver hield in elk geval mijn aandacht vast totdat ik omstreeks pagina 41 stuitte op enkele niet opengesneden bladzijden. En ik had mijn zakmes niet bij me. In elk geval ben ik vanaf nu de eerste lezer, hoewel dat soort maagdelijkheid me niet interesseert.
Dergelijke vluchtige leeservaringen zijn me even dierbaar als de andere. We zullen zien of dit ontkiemt.
M. Schwob, Le livre de Monelle, Walter Schurter, maître-imprimeur à Winterthur, 1946. Bij Antiquariaat Demian in Antwerpen.
Wens
En moedig voorwaarts naar de Twaalfde Nacht!
Reissonnet
1296
Graaf Floris door de Edelen vermoord…
Al heel lang leerden wij uit de Historie,
dat Edelen voor rijkdom, macht of glorie,
of ook voor de verspreiding van God’s woord,
graag heren van hun eigen hoge soort
de dood aandeden. En na die victorie
geprezen voortleefden in de memorie
waar maar Geschiedenis wordt aangehoord.
Toen is de volkswil in verzet gekomen.
Veel guillotines sierden rode dromen.
Lenin en Stalin kwamen met hun les:
de volksheld Hitler schiep, Heil!, zijn SS…
Ik geloof, dat ik niet aan de volkswil wen
en meer voor moorden door de Edelen ben.
Bij antiquariaat Demian in Antwerpen ontdekte ik deze, mij onbekende, avontuurlijke Brabantse dichter. Bundel uit 1985, hoe kort geleden lijkt dat; een gesigneerd exemplaar, merk ik nu, opgedragen aan Remco Campert.
Papiertjes
Om de twintigste verjaardag van zijn antiquariaat te vieren, putte René Franken uit zijn mooie voorraad van in boeken teruggevonden papiertjes en bladwijzers. Hij legde deze voor aan schrijvers en kunstenaars die zijn zaak frequenteren en vroeg hun er iets bij te verzinnen. Het resultaat is een prachtig geïllustreerd boek, verkrijgbaar vanaf 24 november. Ik mocht er gisteren al even in bladeren. Een curiosum, een hebbeding, een aanzet tot nadenken over snippers en velletjes papier, hun langdurigheid, onze kortstondigheid. Blij om op deze bladzijden te prijken.
Feestelijke voorstelling van het boek, Demian, Hendrik Conscienceplein 16-18 Antwerpen, zaterdag 24 november, 15.00 uur.
Op avontuur
Walter, Bob en Tuur lezen in de krant een berichtje, over kinderen die op een akker een pot met gouden en zilveren Romeinse munten vonden. Ze besluiten zelf schatten te gaan zoeken, op zolders, in verlaten huizen; en ze vertrekken, uiteraard bijgestaan door een trouwe viervoeter, de Duitse scheper Kazan.
“Hoe Tuur ook in zijn geschiedenisboekje zocht, geen bladzijde verried de plaats, waar schatten te ontdekken waren. Meer en sterker won bij hem de gedachte veld, dat het vinden van historische waarden meer toeval is dan vrucht van geleide opzoekingen.” Hij zou gelijk kunnen hebben.
Een onbekommerd huiselijk avonturenboek, waarin men nog zinnen aantreft als: “Het avondmaal smaakte heerlijk en maakte de tongen los.” Dat alles is zonder meer rustgevend. Maar uiteraard kocht ik het op de rommelmarkt vanwege de grappige titel.
Lode Conté, De geleerde bollen, geïllustreerd door G. Van Raemdonck, Proost & Co, Turnhout, [1940?].
Kop
Oud papier op de Hoogstraatse Oldtimerbeurs. Najaar in het park, Paketboot Maroc en schijnoverwinning.
(450ste bericht.)
Leen Huet 